skanuj0029 (Kopiowanie)

do stężenia w osoczu jest równy 1,01 : 25119. Oznacza to, że w dążeniu do osiągnięcia równych stężeń formy nie zdysocjowanej po obu stronach błony, oddzielającej przewód pokarmowy od krwi, kwas salicylowy osiąga w osoczu stężenie blisko 25000 razy większe niż w żołądku, a więc wchłania się łatwo z żołądka do kr\yi. W przypadku aminofenazonu, będącego słabą zasadą (pK_a = 5), stosunek stężenia substancji leczniczej w żołądku do stężenia w osoczu jest równy 10001 : 1,004. Oznacza to, że w dążeniu do osiągnięcia jednakowych stężeń formy nie zdysocjowanej po obu stronach błony oddzielającej żołądek od osocza, aminofenazon osiąga w osoczu stężenie niemal 10000 razy mniejsze niż w żołądku, a więc jego wchłanianie z żołądka jest utrudnione.

W podobny sposób można wykazać, że stosunek stężenia substancji leczniczej w mleku kobiecym do stężenia w oscczu jest dla erytromycyny równy 6, dla kanamycyny 4,5, a dla benzylopenicyliny jest mniejszy od 1. Z 3 wymienionych antybiotyków tylko 2 pierwsze przechodzą w znacznym stopniu z osocza do pokarmu karmiącej matki, a z nim do organizmu dziecka.

Kwasowo-zasadow^ra teoria podziału tłumaczy również procesy zachodzące w czasie wchłaniania zwrotnego substancji leczniczej w kanalikach nerkowych (rozdz. 7.3).

4.2.2. Transport czynny

Transport czynny jest to transport jonów lub cząsteczek substancji leczniczej za pomocą specjalnych nośników. Ponieważ może on zachodzić wbrew istniejącemu gradientowi stężeń, tzn. z miejsca, gdzie stężenie substancji leczniczej jest mniejsze do miejsca, gdzie panuje jej większe stężenie, wymaga on nakładu energii i zużycia ATP. Każda substancja lecznicza, lub każda ich grupa, wymaga odpowiedniego nośnika obecnego w błonie i ułatwiającego jej transport (ryc. 4.5).

Ilościowo proces transportu czynnego opisuje równanie typu Michaelisa--Mentcn:

(4.14)

dC (dC/dr),„ • C

dr Km-H C

w którym:

(dC/dr)_m — maksymalna szybkość transportu. C — stężenie przenoszonego leku,

Km — stała powinowactwa leku do nośnika.

Jeśli C > Km, to wartość tej stałej w równaniu (4.14) można pominąć, przez co przyjmuje ono postać:

(4.15)

56 Zarys biofarmacji

Dysocjacja ™ kompleksu lek-nośnik

W sytuacji,' gdy C < K_M równanie (4.14) można uprościć do wyrażenia, będącego równaniem reakcji I rzędu:

^=kC    (4.16)

Przy małych stężeniach substancji leczniczej, szybkość jej transportu jest więc proporcjonalna do stężenia tak, jak to ma miejsce w przypadku dyfuzji biernej, natomiast przy dużych stężeniach substancji leczniczej

ek

'<ompleks iek - nośnik

	m
	^x i
p	M \
m	li

Nośnik

r

		Konieczny \ J
&	1	^ATP IJkd

Zewnętrzna strona błony

Błona

Ryc. 4.5. Schemat transportu Wnętrze czynnego komórki

Ryc. 4.6. Zależność szybkości dyfuzji biernej (a) i transportu czynnego (6) od stężenia substancji leczniczej

Wchłanianie substancji leczniczej 57