skanuj0059 (Kopiowanie)

W tabeli 8.1 zebrano wartości klirensów, objętości dystrybucji, biologi-nych okresów półtrwania i procentu substancji leczniczej nie związanej z białkami osocza.

Tabela 8.1 ■

Wybrane parametry farmakokinetyczne niektórych leków

Lek	Biologiczny okres pól-trwania [h]	Objętość dystrybucji [U	Klircns ogólno- ustrojowy [1/h]	Procent wydalany W postaci nie zmienionej o/ /o
Acctazolamid	4,1	14	2,4	66-90
Digoksyna	44	760	12	59-80
Fenobarbital	120	50	0,28	20-60
Lidokaina	1,5	110	45	< 5
Prokainamid	3	140	34	40-55
Propranolol	2,5	180	49	< 2
Teofilina	6	35	4,3	—
Tolbutamid	7	8	0,80	——

8.3.3. Modelowe przedstawienie procesów dystrybucji. Otwarty model jednokompartmentowy

Przedstawiona wyżej charakterystyka substancji leczniczej dawodzi, że jej dystrybucja zachodzi wielokrotnie szybciej niż eliminacja, a tym samym jej usuwanie z organizmu, obserwowane po dożylnym podaniu dawki D, można scharakteryzować szybkością jej eliminacji. Takie zachowanie się substancji leczniczej przedstawia się schematycznie za pomocą tzw. otwartego modelu jednokompartmentowego dla podania dożylnego (ryc. 8.6). W inter-

^kO	Substancja lecznicza	K
	""*■ vv organizmie A: Va- C

Ryc. 8.6. Otwarty model jednokompartmentowy dla podania dożylnego

pretacji tego modelu podana dawka D jakiegoś leku ulega w organizmie bardzo szybko dystrybucji w objętości dystrybucji Vj, a eliminacja (przebiegająca znacznie wolniej niż dystrybucja) jest procesem I rzędu, wobec czego zmiany stężenia substancji leczniczej w osoczu oddaje monowykładnicze równanie 8.3. Mnożąc je obustronnie przez objętość dystrybucji Vd otrzymuje się wyrażenie określające zmiany ilości substancji leczniczej w organizmie:

A = A₀c--^K‘    (8.20)

116 Zarys biofarmacji

Przyjęcie założenia o szybkiej dystrybucji nie oznacza jednak, że stężenie ubstancji leczniczej we wszystkich tkankach czy narządach organizmu musi być takie samo jak w osoczu. Z reguły jest odwrotnie. Jeżeli obserwowane zmiany stężenia substancji leczniczej w osoczu dadzą się opisać i ównaniem monowykładniczym, co przemawia za celowością przyjęcia modelu jednokompartmentowego, to jej stężenia lub ilości w tkankach są ló/.ne od stężenia (ilości) w osoczu.

u 1.3.1. Bardziej złożone modele farmakokinetyczne

Ti/odstawiony na ryc. 8.1 i 8.2 proces dystrybudi substancji leczniczej w organizmie sugeruje, że do opisu obserwowanych zmian stężenia w czasie trzeba przyjąć model bardziej złożony, uwzględniający szybkość dystrybucji nubstancji leczniczej w organizmie, a nie zakładający, że dystrybucja jest procesem przebiegającym wielokrotnie szybciej od eliminacji. Modelem nikim jest model dwukompartmentowy (ryc. 8.7).

	®	kf2
Kompartment			Kompartment
(rntralny		^k2i	tkankowy
	^k/3

Ryc. 8.7. Otwarty model dwukom-partmentowy dla podania dożylnego (eliminacja leku zachodzi z kom-partmentu centralnego)

W modelu tym można wyróżnić tzw. kompartment centralny (1), w skład którego wchodzi krew i silnie unaczynione tkanki i narządy, oraz t/.w. kompartment tkankowy (2), w skład którego wchodzą tkanki i narządy słabiej unaczynione. Transport substancji leczniczej między tymi kompartmentami oraz jej eliminacja przebiegają z szybkością proporcjonalną do jej stężenia w danym kompartmencie, a więc są procesami I rzędu.

Rozwiązując równania różniczkowe, przedstawiające w takim modelu szybkość transportu substancji leczniczej między obydwoma kompartmen-tami oraz jej eliminację z kompartmentu centralnego, otrzymuje się następujące równanie opisujące całą krzywą stężenie—czas:

^^{1 =} (_a_$)V_X K^a** +(^2i~P)^e ^^f]    (8.21)

w którym:

I) — podana dawka Icku,

V, — objętość kompartmentu centralnego,

k|2> k_ls i k₁₃ — stale szybkości I rzędu dla transportu substancji leczniczej między obydwoma kompartmentami oraz jej eliminacji z kompartmentu centralnego,

Dożylne podawanie substancji leczniczych 117