skanuj0071 2

6. Potop - czy tylko historia?

Cele poznawcze:

•    rozumienie zjawiska synkretyzmu w literaturze na przykładzie epiki,

•    kształtowanie umiejętności twórczego wykorzystania różnych gatunków tekstów,

•    kształtowanie umiejętności analizy i interpretacji języka filmu.

Cele emocjonalne:

•    uwrażliwienie na piękno i bogactwo języka polskiego.

Metody/ techniki:

•    praca z tekstem literackim,

•    sesja plakatowa,

•    audycja radiowa.

Formy organizacyjne:

•    zbiorowa,

•    grupowa,

•    indywidualna.

Przygotowanie do lekcji:

Na dwa tygodnie przed lekcją nauczyciel prosi ochotników (10 osób) o zebranie informacji na temat cech wyróżniających: powieść historyczną, romans, powieść płaszcza i szpady, mit i baśń. Nauczyciel powinien uprzedzić uczniów, że zadanie - wykonywane w parach - zawiera pewną trudność: zebrane informacje muszą być przedstawione w postaci plakatu, plakat zaś będzie oceniony przez pozostałą część klasy, która zwróci uwagę na formę, koncepcję oraz skuteczność przekazu.

Przebieg lekcji:

Część wstępna

1. Nauczyciel przypomina uczniom, czym jest synkre-tyzm i stawia tezę: Przykładem, utworu epickiego o syn-kretycznym charakterze jest „Potop”. W powieści dominuje tematyka "historyczna, ale w budowaniu akcji Sienkiewicz wykorzystał także zabiegi charakterystyczne dla romansu, baśni, mitu, powieści płaszcza i szpady.

Następnie nauczyciel ogłasza konkurs na najlepszy plakat prezentujący treści z teorii literatury. Zaznajamia uczniów z następującymi kryteriami:

•    Forma (wyraz zewnętrzny) - oryginalna, wyróżniająca się wartościami artystycznymi.

•    Koncepcja (pomysł) - czytelna (wiadomo, co autor chce przekazać), odpowiednia do przedstawianych treści.

• Skuteczność - plakat jest konkurencyjny w stosunku do innych form przekazu informacji na dany temat, zachęca do zainteresowania się tematem. Uczniowie w grupach przyznają punkty za poszczególne kryteria (od 1 do 5) i zastanawiają się nad uzasadnieniem zaproponowanej punktacji. Wyznaczone przez członków zespołów osoby przestawiają werdykt.

Uwaga: Nauczyciel powinien przemyśleć zasady nagradzania uczniów za dodatkowe zadania, aby zmotywować wszystkich do podejmowania działań wyni-kających z ich zainteresowań i talentów, na których ujawnienie nie zawsze wystarczy czasu na lekcji.

2. Uczniowie w grupach poszukują przykładów potwierdzających tezę o synkretyzmie Potopu. Ćwiczenie kończy się wspólnym wypełnieniem tabeli:

i Cechy gatunkowe:	Przykłady zastosowania w Potopie	Wnioski interpretacyjne
powieści historycznej
romansu
powieści płaszcza i szpady
j mitu
; baśni

Część główna

1.    Nauczyciel przypomina uczniom, co to znaczy: opisać język utworu literackiego.

Foliogram 2

2.    Uczniowie w grupach wybierąją fragment Potopu będący przykładem zastosowania przez Sienkiewicza konwencji powieści historycznej, romansu lub powieści płaszcza i szpady. Następnie zbierąją informacje na temat składni utworu, biorąc pod uwagę typy wypowiedzeń, najczęściej występujące wypowiedzenia, stopień skomplikowania wypowiedzeń, układ wyrazów w wypowiedzeniach.

3.    Uczniowie kartkują powieść i szukają wyrazów, w których Sienkiewicz zastosował nietypową odmianę, a następnie zastanawiają się nad celowością takiego zabiegu.

4.    Uczniowie poszukują dowodów na malarskość i ono-matopeiczność języka powieści, które pobudzają wyobraźnię czytelnika. W tym celu każda grupa wybiera krótki fragment spełniający podane warunki i przygotowuje symulację audycji radiowej z wykorzystaniem dostępnych środków.