ska27

net wywiera wpiyw na komunikowanie pojęte znacznie szerzej niż relacje z ekranem komputera.

Według przygotowanego przez UNESCO „World Communication and Information Report 1999-2000” („Światowego raportu na temat komunikacji i informacji 1999-2000”) istnieją znaczne dysproporcje pomiędzy liczbą użytkowników Internetu w krajach wysoko rozwiniętych, jak Stany Zjednoczone, Kanada czy państwa Europy, a tymi z państw rozwijających się - z Afryki czy Bliskiego Wschodu. Szacowana liczba korzystających z Internetu, czyli przebywających Online, w sierpniu 1998 roku wynosiła 70 min w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, 31.7 min w Europie, 19.3 min w Azji i na Pacyfiku, 7.25 min w Południowej Ameryce oraz zaledwie 0.8 min w Afry-ee i 0.75 min na Bliskim Wschodzie¹.

Analizowane przeze mnie strategie werbalne realizowane są w pełni jedynie w rozwiniętych społeczeństwach. Ich wpływ (m.in. na współczesne dziennikarstwo) jest jednak coraz bardziej widoczny. Według wspomnianego raportu Internet przyczynił się do wytworzenia nowego typu dziennikarstwa - dziennikarstwa uczestniczącego (ang. oarticipatory journalism)^{2 3}, opartego na znacznym udziale odbiorcy. Odzwierciedleniem tego są m.in. popularne sondy internetowe, możliwość komentowania zawartości tekstów dostępnych online (internetowe wydania gazet zapewniają swoim czytel-nikom-użytkownikom możliwość wyrażenia własnej opinii na temat publikowanych irtykułów) czy też wykorzystywanie przez twórców audycji radiowych i telewizyjnych 3-maiIi (np. cytowanie elektronicznych listów od czytelników na antenie „Trójki”) czatów (głosy w dyskusji wyświetlane na ekranie w trakcie transmitowanego na hywo programu - np. „Roweru Błażeja” w TVP I).

Kolejnym efektem popularyzacji słowa elektronicznego, widocznym w przekazach medialnych, jest dziennikarstwo natychmiastowe (ang. instant journalism)^{57 - wynoszące obecną chwilę, czas teraźniejszy do rangi najważniejszego kryterium loboru przedstawianych informacji. Dzięki możliwości coraz szybszego przesyłania lanych dziennikarstwo analizujące dane zagadnienie, refleksyjne zostaje wyparte Drzez dziennikarstwo, które (abstrahując od historycznych, politycznych, geograficz-lych czy gospodarczych uwarunkowań) koncentruje się na obecnych wydarzeniach. N języku angielskim ten typ dziennikarstwa określa się jako eye-witness account, co nożna przetłumaczyć jako „relacja naocznego świadka”. We współczesnym środo-visku medialnym, w którym obecne w Internecie informacje są wciąż aktualizowane, likogo już nie dziwią stacje telewizyjne nadające serwisy informacyjne 24 godziny na lobę - jak CNN, BBC czy EuroNews. Zamiast uprzedniej edycji komunikatów tele-yizyjnych mamy do czynienia z nadawaniem breaking news (wiadomości z ostatniej chwili) - materiałów surowych, nieobrobionych, przedstawiających wciąż rozwijające się wydarzenia.

Jednym z przejawów wszechobecnego wpływu słowa elektronicznego na przekazy medialne jest również lapidaryzacja, fragmentaryzacja współczesnych tekstów widoczna w postaci prasowych zajawek (krótkich zapowiedzi). To właśnie notka, zajawka, krótka forma staje się podstawą funkcjonowania współczesnych komunikatów medialnych, których zbiór możemy określić jako lapidarium, jak brzmi tytuł składającej się z krótkich notatek książki Ryszarda Kapuścińskiego.

Lapidarium oznacza „miejsce, w którym zgromadzone są okazy kamieni naturalnych lub kamiennych elementów (na ogół rzeźbionych), zabytkowych budowli i pomników”⁴. Jest też słowem najtrafniej odzwierciedlającym konstrukcję współczesnych tekstów - Internetu, prasy czy telewizji. Pomiędzy poszczególnymi kamieniami-słowami lapidarium prowadzą ścieżki, którymi może podążać zwiedzaj ący-odbiorca przekazu. Według Ryszard Kapuścińskiego: „Lapidarium to miejsce (skwer w mieście, dziedziniec w zamku, patio w muzeum), gdzie składa się znalezione kamienie, szczątki rzeźb i fragmenty budowli - a to odłamek tułowia albo ręki, a to kawałek gzymsu czy kolumny, słowem, rzeczy będące częścią nieistniejącej (już, jeszcze, nigdy) całości i z którymi nie wiadomo, co robić”⁵. Internet jest właśnie strukturą pozbawioną całości, rozproszoną, fragmentaryczną.

-67-

1

   World Communication and Information Report 1999-2000, UNESCO, http://www.unesco.org/ vebworld/com_inf_reports/wcir_99/wcir_en_all.pdf, s. 284.

2

   Ibidem, s. 101.

3

   Ibidem, s. 100.

4

   Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1995, s. 670.

5

   R. Kapuściński, Lapidarium, Warszawa 1990, s. 5.