socjologia015

wicjuszowi jego miejsce i funkcje". Częścią tego ;nsię/ł»c<;o rytuału (riie dc passayc) by w .< obdar/ami.- epitetami w rodzaju „reks", „wycior" itp., przez co starsi koledzy dają do zrozumienia, ze jest nie tylko jednym z nic)¹., lec/, wśród mrą ii.iwi'! kimś gorszym.

svsttm iMi/Ywit r um

W procesie degradacji podwładny, na drodze oficjalnej i nieoficjalnej, do-wiaduje się o istnieniu .vp.vtr»iu przj/icifejóto. W instytucjach totalnych, po zachwianiu osobowości nowicjusza przez akcje restrykcyjne, główny nacisk przenosi się na przekształcanie jego jaźni w oparciu o ten system. Oto trzy główne cechy systemu przekształcania:

Po pierwsze, zasadnicze wymagania dotyczące postępowania podwładnych określają w/uł<i?.²it.vf/ u .••icuęf rzuć. stanowiące względnie jasny, ^kodyfikowany zbiór nakazów : zakazów Wyznaczają im one ścisłe ramy działania Wspomniana tu procedura przyjmowania do instytucji, w której nowicjusz zostaje odcięty od dotychczasowego środowiska i elementów podtrzymujących identyczność jego osobowości, jest rodzajem mechanizmu włączania go w życie przebiegające według wewnętrznych reguł instytucji.

Po dnujic. w zamiar, z.i posłuszeństwo w działaniu i myśleniu personel przyznaje pod w l.uinym nieliczne, .ścisłe określone rniprody i przywileje. Należy pudki/>< me ²ą to ialtieś speceficzne nagrody lor?

........ i i

•    •    '    •    " I    Mi fł., )••• , ilt<Wat

to. np iIi.m i iii •». di iiiImI i o • li g.. .I.. t:.»wv . .•²,• In tym, kiedy / 15..1I11 p. 1 p 11 1 o . \Vi wiiątrz iim/e 1 ',² in 11k.1v.11 Up-możliwe albo wymagać wielu zabiegów l'k.i.-,mię podwładnemu możliwości odzyskaniu choćby kilku dawnych swobód pełni w lei sytuacji mli; rcinlegrującą, ponieważ wiąże go ponownie z całym utraconym światem 1 łagodzi skutki opuszczenia go i utraty własnego .la

Podwładny. zwłaszcza w jiw/ątkowym okresie pobytu w instytucji, całą swoją uwagę poświęca tym nagrodom — aż do obsesji. W przypadkach skrajnych jest w siana- cały dzień poświęcić na obmyślanie sposobu ich uzyskania lub żyć w oczekiwaniu nadejścia godziny ich planowego rozdzielaniu Być mozc .-.uważniejszą cechą kultury świata podwładnych jest właśnie organizowanie rycia wokół tych drobnych przywilejów, których człowiek z zewnątrz nawet jeśli sam to przeżył, nie potrafi w pc-lni do-/

cenić. Sytuacja ta prowadzi niekiedy do wspaniałomyślnego dzielenia sil; nagrodą; najczęściej jednak wywołuje skłonność proszenia o papierosy, słodycze, gazety itd. Jest przeto zrozumiałe, że stałym lematem rozmów podwładnych są wyimaginowane uczty, jakie urządzą po wyjściu, i opowiadania na temat sposobu spędzenia ostatnich dni pobytu w instytucji i pierwszych dni po jej opuszczeniu.

Przepisy i przywileje wewnętrzne wymagają — jako swego funkcjonalnego uzupełnienia — istnienia trzeciego elementu w systemie przywilejów: kar, które są represjami za przekraczanie przepisów. Jeden typ kar polega na okresowym lub trwałym pozbawieniu przywilejów lub zawieszeniu prawa do ich nabywania. W ogólności, kary stosowane w instytucjach totalnych są z reguły surowsze od kar znanych podwładnym z normalnego świata. W instytucjach, których struktura opiera sic na przyznawaniu nielicznych. łatwych do kontrolowania przywilejów o dużym znaczeniu, wielką rolę pełni ich pozbawienie.

Warto więc uprzytomnić sobie teraz kilka specyficznych cech systemu przywilejów. Po pierwsze, w instytucjach totalnych kary i przywileje są specyficznym dla nich sposobem organizowania życia. W świecie normalnym kary', o różnym stopniu surowości stosuje się powszechnie wobec zwierząt i dzieci. Ten behawioryslyczny model warunkowania nie jest jednak obecnie zbyt szeroko stosowany wobec osób dorosłych, ponieważ ewentualne niestosowanie się do wymaganych wzorów pociąga za sobą *• • ■ • i-• »-•*-!. .... i*..... i......    ............ {łnśrnłnu' ¹

1

   m* l• •, 11f, ••• i i -I I, * - - ,•

lońrlij Dikimi w cnliln, Im-/ m/iki* /u |ł-i I y 11 i«* hiak * I* >| n 7\v;i«*ji l •«I •    • i>;

podwładnego, ze nie będzie jej musiał du/uawat'    1.1 u.i- i pi/ywil.....w

nie można lu więc mierzyć miarą „cywilną”.

Po drugie, sam proces wydobywania się ,spu<l władzy instytucji lola-tnej jest tu włączony w system przywilejów Jedni* zachowania liczą się na niekorzyść podwładnych, tzn prowadzą do przedłużania czasu pobytu (lub nie skracają go), a inne mogą go skrócić.

Po trzecie, przywileje i kary są tu włączone w stacjonarny system pracy. W miejscach pracy i wypoczynku istnieją różne, ściśle określone rodzaje i poziomy przywilejów. Przenoszenie podwładnych z jednego miejsca na drugie odbywa się szybko i jest widoczne dla wszystkich; mechanizm ten. polega na przyznawaniu nagród lub karaniu zależnie od stopnia współpracy z personelem. Zmieniają się tu podwładni, nie system

Istota tego systemu polega właśnie na łączeniu względnie małej liczby przywilejów z określonym, racjonalnie, uzasadnianym celem i mi wyraźnym uświadamianiu zależności między nimi wszystkimi członkom msty.

2

   Anatomiczne z;axv,>k., w .1 iyzich konccntiftcyjnych opisuje Jv)ie A. Cohen u- Humań Hctariain- ir. óie Co/iciMitrcfsor, Crrnp {Jonathan Gapo 1054, s. 120). W beletrystyce r.p»sóti «omr .1 r- w.rji.s/ek w z.-.kladzic poprawczym dla dziewcząt opisuje Sara N01 ns w Tłu² U'.M/u\>r,j O ■.■«■² (ti.-w y.1(152, .s ll - .145