skan171

wszystkich) palaczy w ciągu kilku lub kilkunastu dni (do 2 tyg.) po zaprzestaniu palenia występują objawy abstynencji (drażliwość, skłonność do agresji. zaburzenia snu).

Szczególnie szkodliwe jest działanie dymu tytoniowego na organizm rozwijający się (a więc na dzieci), w tym na rozwój płodu u kobiet palących vv okresie ciąży. U ludzi, którzy długi czas palili tytoń, wielokrotnie częściej, niż u niepalących, występują choroby naczyń krwionośnych (głównie choroba niedokrwienna serca, również zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń krwionośnych [choroba Buergera’; łac. thrombangiitis obliterans]) oraz od-oskrzelowy rak płuc, także rak języka, krtani czy pęcherza moczowego. Znacznie częstsza jest choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy. Prawdopodobieństwo wystąpienia tych chorób jest wprost proporcjonalne do dziennej liczby wypalanych papierosów i do długości trwania nałogu. Tak zwane palenie bierne (tj. przebywanie w pomieszczeniu wypełnionym dymem tytoniowym) jest równie szkodliwe, jak palenie czynne; przez osoby niepalące znoszone jest źle. Zaprzestanie palenia zmniejsza ryzyko zachorowania: po 5-10 latach powstrzymywania się od palenia zmniejsza się ono do poziomu właściwego ludziom niepalącym.

Ludzie palący tytoń starzeją się, w porównaniu z niepalącymi, znacznie szybciej; dotyczy to szczególnie kobiet, u których wcześnie pojawia się ciemnienie szkliwa zębów oraz zwiotczenie (zmarszczki!) i przyciemnienie („przydymienie”) skóry twarzy oraz szyi.

6.4.2.

Nadużywanie alkoholu

Niskoprocentowe napoje alkoholowe (piwo, wino) znano od zamierzchłej przeszłości. Od XI wieku rozwijała się w Europie (może pod wpływem Arabów) umiejętność destylacji wina. Wśród ówczesnych alchemików rozprzestrzeniło się przekonanie, iż otrzymany w ten sposób alkohol („duch wina”; łac. spiritus ^v»ti) jest eliksirem życia. Stąd też wywodzi się dawna polska nazwa „okowita” (łac. aąua vitae, woda życia; z tego źródła pochodzi i nasza wódka), także szkocka whisky (w celtyckim języku gaelickim, do dziś jeszcze używanym w Szkocji, ¹isc/uebaugh oznacza „wodę życia”; cyt. według Ritchie, 1980).

Stężony alkohol etylowy (C₂H₅OH) uszkadza komórki, ponieważ strąca białko i odwadnia tkankę. Działa odkażająco (najbardziej skutecznie w stężeniu 60-70%). Łatwo wchłaniając się z przewodu pokarmowego, alkohol działa depresyjnie na układ nerwowy (już niewielkie jego stężenie we krwi Przedłuża czas reakcji). Pobudzenie (euforia), często spotykane po spożyciu al-

Leo Buerger (1879-1943), lekarz pracujący w USA.

171