laryzacją. Stan pobudzenia wyraża się dwoma rodzajami depolaryzacji. Pierwszym rodzajem jest tzw. postsynaptyczny potencjał pobudzeniowy (określony też skrótem EPSP od ang. eycitatory postsynaptic potential), który polega na niewielkim obniżeniu potencjału błonowego i stanowi przygotowanie do drugiego rodzaju depolaryzacji, tj. do właściwego potencjału czynnościowego. W czasie trwania postsynaptycznego potencjału pobudzeniowego neuron jest bardziej pobudliwy1, tzn. bardziej wrażliwy na działanie czynników pobudzających. Potencjał czynnościowy natomiast jest elektrofizjo-logicznym ekwiwalentem impulsu nerwowego, a więc stanowi wykładnik właściwego stanu pobudzenia komórki.
Hamowanie wyraża się hiperpolaryzacją błony neuronu, czyli zwiększeniem elektroujemnego potencjału błonowego. W elektrofizjologii zmianę tę nazywa się postsynaptycznym potencjałem hamulcowym (skrót IPSP od ang. inhibitory postsynaptic potential), W czasie trwania tego potencjału pobudliwość neuronu, czyli jego wrażliwość na działanie czynników pobudzających, jest znacznie zmniejszona. Ten rodzaj hamowania jest nazywany postsynaptycznym. ponieważ dotyczy elementu znajdującego się za synapsą. W układzie nerwowym występuje jeszcze hamowanie presynaptyczne oparte na odmiennym mechanizmie.
Omawiane dotąd zjawiska obrazuje tabela 4. I
TABELA 4
Zmiany potencjału błonowego a stany czynnościowe neuronu
Nazwa zjawiska elektrycznego |
Zmiana polaryzacji błony neuronu |
Zjawisko fizjologiczne |
Stan czynnościowy neuronu |
Potencjał czynnościowy |
znaczna i szybka depolaryzacja |
impuls nerwowy |
pobudzenie |
Postsynaptyczny potencja! pobudzeniowy (EPSP) |
niewielka i powolna depolaryzacja |
zwiększenie pobudliwości neuronu |
pobudzenie wstępne |
Postsynaptyczny potencjał hamulcowy |
hiperpolaryzacja |
zmniejszenie pobudliwości neuronu |
hamowanie (postsy-naptyczne) |
4.2.2. Budowa i funkcja synaps
Jednolity pień neurytu, po pewnym przebiegu od ciała komórki, rozdziela się na cienkie włókna zwane włóknami presynaptycznymi. Nazwę tę uzasadnia to. że zakończenia tych włókien tworzą styki, czyli synapsy, z innymi neuronami lub też komórkami narządu wykonawczego. Zakończenia te, zwane nerwowymi lub synaptycznymi, odgrywają
116