str11

2.1. Tradycje realizmu 59

W centrum zainteresowania realistów leży interes narodowy, potęga, suwerenność oraz strategia militarna. Celem państw Jest dążenie do uzyskania jak największej siły. od niej bowiem zależy ich znaczenie w systemie. Realiści abstrahują od norm moralnych - nie ma dobrych i złych państw, należy je traktować jak kule bilardowe różnej wielkości¹. Państwo jest „czarną skrzynką", wewnętrzna organizacja nie wpływa na Jego politykę zagraniczną. Polityka międzynarodowa nie jest funkcją etyki, lecz to etyka jest funkcją polityki. Człowiek jest Istotą egoistyczną, nastawioną na realizację własnego interesu, będzie uczciwy wyłącznie w wyniku nałożonych na niego ograniczeń, dlatego moralność można osiągnąć Jedynie poprzez prowadzenie efektywnej polityki. W świecie realistycznym zasady traktowane są instrumentalnie. państwa manipulują nimi w swoim interesie.

System międzynarodowy Jest anarchiczny, co oznacza brak jednego centrum decyzyjnego, czy też rządu światowego, który regulowałby stosunki między państwami i koordynował współpracę. Konsekwencją anarchii jest konfliktowa natura stosunków międzynarodowych i rywalizacja państw ze sobą. czyli system polegania na sobie (self-help). w którym państwa same odpowiedzialne są za zapewnienie sobie bezpieczeństwa. Państwa funkcjonują w warunkach braku nadrzędnej władzy i muszą stale walczyć o przetrwanie². Pole rywalizacji wyznaczone jest przez system równowagi sił. którego naczelną zasadą jest niedopuszczenie do uzyskania hegemonistycznej przewagi przez jedno państwo kosztem pozostałych. Jak to ujął Nicholas Spykman. „świat bez walki byłby światem, w którym życie przestało istnieć"^{3 4}. Naczelnym celem państw jest zapewnienie sobie Jak największej siły. która stanowi warunek wstępny dla realizacji innych celów oraz punkt odniesienia do podejmowany cli działań i decyzji. System międzynarodowy „karze" państwa, które nie bronią skutecznie swoich interesów.

2.1. Tradycje realizmu

Korzenie współczesnego realizmu sięgają myślicieli klasycznych. Do prekursorów teorii realistycznej zaliczany jest Tukidydes. Niccoló Machiavelli. Jan Jakub Rousseau i Tomasz Hobbes. Michael Doyle zauważa, że autorzy ci stosują inny poziom analizy*. Realizm fundamentalistyczny. którego klasycznym reprezentantem jest Niccoló Machiavelli. upatruje mechanizmów rządzących stosunkami międzynarodowymi w naturze ludzkiej (poziom Jednostki). Realizm konstytu-

1

   John J. Mearshclmcr. The Fcilse Promise of International Institullons. „International Security" t. 19. nr 2 (1994/95). s. 48.

2

   Robert Gllpin. The Ricluiess of the Tradition of PoUtical Realism. „International Organizatlon" t. 38. nr 2 (1984). s. 290: Kenneth N. Waltz. Man. the State, and War. New York 1959. Columbia L'niversity Press. s. 173: Poicer PoHtics. Martin Wlght. Hedley Buli. Carstcn Holbraad (red.). London 1978. Pcnguln. s. 104. Na temat dyskusji dotyczącej znaczenia anarchii zob. m.ln.: Joseph M. Grieco. Anarehy and the Unilts of Cooperation. A Reallsl CrUicjue ofthe Newest Liberał Institulionalisni. „International Organizatlon" t. 42. nr 3 (1988). s. 485-507: Alexandcr Wendt. Anarehy Is What States Make of It. The Social Constmction of Power Politics. „International Organizatlon" t. 46. nr 2 (1992). s. 391-425.

3

   Nicholas J. Spykman. America‘s Strategy in World Politics. The United States and tlie Ba-lance of Power. New York 1942. Harcourt. Bracc and Company, s. 12.

4

   Michael W. Doyle. Ways of War and Peace. Realism. Uberalism. and Socialism. New York-London 1997, W.W. Norton & Company, s. 53.