str27

2.2. Realizm współczesny 75

wynikać z udokumentowanej w historii praktyki, a nie praktyka z teorii. Jak chcieli idealiści'.

Carr powtarza za Machiavellim, że historia jest sekwencją przyczyny i skutku. dlatego można ją zrozumieć w wyniku procesu intelektualnego. Charakteryzuje ją powtarzalność i cykliczność. Jednak wiedza nie jest kumulowana, dlatego kolejne generacje polityków robią te same błędy co poprzednie. Obiektywne prawa, które rządzą polityką, mają swe korzenie w naturze ludzkiej, i aby je odkryć, należy badać rzeczywistość. Światem rządzą silniejsi, natomiast słabsi powinni zaakceptować powyższe zasady, w przeciwnym razie możni tego świata zmuszą ich do tego. Moralność winna być w pełni podporządkowana polityce zgodnie z zasadą, że dobre jest to. co jest skuteczne. Państwa nie muszą wykonywać podjętych zobowiązań, jeżeli przestają one być dla nich korzystne.

Prawo naturalne nie może być, jak chcieli idealiści, podstawą prawa międzynarodowego. W świecie między państwami rządzi siła. która jest niepodzielna w tym sensie, że jej aspekt ekonomiczny zawsze jest podporządkowany politycznemu. Są to po prostu różne poziomy jednej siły. Dlatego błędny Jest stosowany przez idealistów podział na państwa kierujące się w swym postępowaniu siłą oraz państwa kierujące się dążeniem do dobrobytu.

Carr polemizuje z ideą harmonii interesów, spopularyzowaną w ekonomii politycznej przez Adama Smitha, która zakłada, że jednostka, realizując swój własny interes, promuje interes społeczności, a realizując interes społeczności, promuje także własny^{1 2}. Powyższy mechanizm idealizm rozszerzył na państwa, które - analogicznie - realizując dobro własne, przyczyniać się miały do dobra całej społeczności międzynarodowej. Teoria ta zawdzięcza swoją popularność bezprecedensowemu rozwojowi produkcji, przyrostowi demograficznemu i wzrostowi dobrobytu w XIX w. Czynniki te łagodziły rywalizację o rynki, oddalały problem nierówności klasowych oraz sprawiały, że ludzie z ufnością patrzyli w przyszłość. Carr nie zgadzał się z poglądami idealistów, że ludzie powinni działać na rzecz interesów całej społeczności. Jego zdaniem idea harmonii interesów i wynikająca z niej moralność stały się przykrywką dla interesów uprzywilejowanych. Leseferyzm, który był produktem brytyjskich interesów gospodarczych, sprzyjał silnym ekonomicznie, natomiast bronią dla słabszych stal się protekcjonizm.

Carr kwestionował zasadność polityki Wilsona, której celem było zniesienie barier ekonomicznych i wprowadzenie wolnego handlu jako podstawy dla pokoju. Państwa mogą korzystać z barier gospodarczych dyskryminujących innych. Nie jest także prawdą, że wojna nie jest korzystna dla nikogo, historia dostarcza aż nadto przykładów świadczących o tym. że państwa odnoszą wymierne korzyści z wojen. Na przykład Polska w wyniku I wojny światowej uzyskała niepodległość. Carr odwraca więc o 180 stopni zasadę idealistów, zgodnie z którą to, co najlepsze dla świata. jest również najlepsze dla państwa, twierdząc, że to. co najlepsze dla państwa, jest najlepsze dla świata. Oczywiście system etyczny, który zasadza się na poświęceniu słabszego, nie mógł zyskać akceptacji potencjalnie przegranych.

1

   Edward Hallctt Carr. The Twcnty Years' Crisis 1919-1939. An Introduetion to the Study of International Relations. Ix>ndon 1940. Macmillan. s. 24-25. Carr. Jeden /. twórców realizmu, zaliczany Jest niekiedy do angielskiej szkoły stosunków międzynarodowych. Jednakże sam Carr sceptycznie odnosił się do idei społeczności międzynarodowej Jako konserwującej istniejący system i nie uwzględniającej wystarczająco różnic siły. Zob. Timothy Dunne. Iiwenting International Soclely. History of the Engllsh School. London 1998. Macmillam. s. 31.

2

   Carr. ThcTwenty Years' Crisis. Carr odwołuje się do Bukre’a, który zdefiniował korzystność Jako to. co Jest dobre dla całej społeczności i dla każdej Jednostki do niej należącej.