str30

78    2. Realizm

Zdaniem Morgenthaua. dążenie do pozyskania jak największej siły oraz dominacji nad innymi zakorzenione jest w biologii i psychologii i wynika z natury człowieka. Dążenie to stanowi siłę napędową społeczności. Motywem działania państwa jest zwykle obawa przed utratą stanu posiadania, oczekiwanie korzyści lub chęć budzenia respektu. W zależności od tych motywów państwo dąży albo do utrzymania siły. prowadząc politykę status quo. albo do zwiększenia siły. prowadząc politykę imperialną, albo do demonstracji siły i budowania prestiżu państwa. Powyższe relacje możemy przedstawić w formie tabeli 2.5.

Tabela 2.5. Motywy, ccłc i polityka państw według Hansa Morgenthaua

Motywy	Cole	Polityka
Obawa	Utrzymanie siły	Polityka status quo
Oczekiwanie korzyści	Zwiększenie siły	Imperializm
Budowanie respektu	Demonstracja sity	Polityka prestiżu

Źródło - opracowanie własne

W stosunkach wewnętrznych państwo kontroluje za pomocą norm społecznych i prawa przebieg procesów społecznych i w ten sposób utrzymuje porządek. W stosunkach międzynarodowych powstrzymywaniu innych przed łamaniem prawa. użyciem siły i agresją służy mechanizm równowagi sił. który wszakże wymaga akceptacji status quo.

Morgenthau przedstawił sześć słynnych zasad, które stały się fundamentem szkoły realistycznej. Po pierwsze, polityka rządzi się obiektywnymi prawami, które mają swoje korzenie w naturze ludzkiej, i które przejawiają się w historii ludzkości od starożytności. Prawa te są niezależne od woli człowieka w tym sensie, że wola ta nie może ich zmienić. Nie są one również tożsame z opiniami i subiektywnymi ocenami, które nacechowane są uprzedzeniami i myśleniem życzeniowym. Potwierdzenie prawdziwości teorii polityki następuje tylko wtedy, gdy przechodzi ona podwójny test: rozumu i doświadczenia, czyli występowania w rzeczywistości. Na przykład prawem, które występuje w stosunkach międzynarodowych i przechodzi taki podwójny test. jest prawo równowagi sił.

Po drugie, motywy i ideologiczne wybory nie są kryteriami oceny działania w sferze polityki. Polityka jest autonomiczną dziedziną nauki, dla której punktem odniesienia są interesy definiowane w kategoriach siły. Różni się od innych dyscyplin naukowych, takich jak ekonomia, gdzie interesy określone są w kategoriach bogactwa, oraz etyka, gdzie działanie oceniane jest pod względem zgodności z prawem moralnym. W polityce liczą się więc nie motywy, lecz skutki działania. Morgenthau przytacza przykład premierów brytyjskich Neville’a Chamberlaina i Winstona Churchilla, by wykazać, że dobre motywy nie gwarantują ani dobra moralnego, ani sukcesu politycznego. Chamberlain bowiem, kierowany wzniosłymi motywami utrzymania pokoju, prowadził tragiczną w skutkach politykę appeasement. która przyczyniła się do wybuchu II wojny światowej, natomiast Churchill, kierowany w^rą-sko zakreślonymi motywami maksymalizacji interesu osobistego i swojego narodu, osiągnął dobre rezultaty, doprowadzając do zwycięstwa Wielkiej Brytanii w II wojnie światowej.

Po trzecie. Interesy państw nie są dane raz na zawsze, ale zmieniają się w zależności od kontekstu politycznego i kulturowego, dlatego powinny być stale moni-