str(6

286 tom pltnwiy Podstawy nauk o wychowaniu

286 tom pltnwiy Podstawy nauk o wychowaniu

Społeczno-kulturowe: 1 otoczenie

•    środowisko

•    relacje w domu

•    rodzina

•    krąg przyjaciół

•    praca

•    role

•    pozycja społeczna

Zewnętrzna:

•    uczestniczenie w życiu wspólnoty i działanie na rzecz jej dobra

•    stosunki materialne

Społeczeństwo - gospodarka - kultura ŹRÓDŁA

Antropologiczne:

•    umiejętności

•    sprawności

•    doświadczenia I poglądy

•    nastawienia

•    silne strony (zalety)

•    słabe strony (wady)

•    lęki

•    potrzeby

•    zainteresowania i oczekiwania

SYTUACJA ŻYCIOWA

Wewnętrzna

•    kryzysy

•    nałogi

•    nerwice

•    fobie

•    traumy

POZIOM ŻYCIA

• fizyczno-duchowy nastrój

ŚRODOWISKO

Rycina 5.1. Podstawowe czynniki, jakie musi uwzględniać pojęcie wychowania Źródło: opracowanie własne

się ze społeczno-kulturowego środowiska, z warunków zamieszkania i rodzinnych, kręgu przyjaciół i pracy.

Włączenie wewnętrznego i zewnętrznego świata do pojęcia świata życia jest możliwe tylko dzięki teorii subiektywności. Podmiot integruje w swoim świecie to, co wewnętrzne, z tym, co zewnętrzne, a z tych wartości powstaje osobisty horyzont. Dla wychowania oznacza to dużą odpowiedzialność i zwrócenie szczególnej uwagi na wpływy ze świata zewnętrznego. Przykładem może być tu świat mediów: jeżeli filmy i programy stają się coraz bardziej brutalne i pozbawione prywatności, zmniejsza się próg oporu tolerowania przemocy oraz wzrasta skłonność rozkoszowania się okrucieństwem. Ma to również miejsce w wypadku coraz bardziej zmniejszającego się poczucia wstydu.

W pewien sposób zetknięcie się świata zewnętrznego i wewnętrznego wyznacza indywidualne położenie życiowe, w jakim znajduje się dana jednostka. Odzwierciedla ono, w jakiej wewnętrznej bądź zewnętrznej sytuacji życiowej znajdują się ludzie, czy doświadczają kryzysu życiowego i kryzysu wzrostu, w jakim stopniu biorą udział w życiu ogółu, czy do niego należą czy się izolują. Do świata wewnętrznego należą także nerwice, fobie i uzależnienia, do zewnętrznego — warunki materialne, a więc bogactwo i bieda.

Kolejnym czynnikiem uwzględnianym w wychowaniu jest nastrój życiowy, czyli duchowy i cielesny stan jednostki, forma i stopień upośledzenia lub choroby oraz działania psychosomatyczne.

Świat życia, sytuacja życiowa i nastrój życiowy to elementy systemu, które znajdują się w polu napięć pomiędzy jednostką i środowiskiem, czyli społeczeństwem, gospodarką i kulturą (wraz ze sztuką, filozofią i religią).

► 5.1.4. Protagoniści pojęcia wychowania

Z teoretycznego punktu widzenia obraz profesjonalnie zorganizowanego wychowania jest pewnego rodzaju mozaiką. Są w niej mikro- i ma-kroobszary, które odnoszą się do każdej sytuacji pedagogicznej. Poszczególne części tych obszarów są od siebie zależne. Wchodzą one w interakcję jak bohaterowie na scenie.