str)2

292 tom pierwszy

Podstawy nauk o wychowaniu

świadomość.

► Teorie fenomenologiczne mają strukturę odkrywczą — intuicyjnie określają istotę fenomenów.

15.2.1.2. Teorie wychowania jako moduły wiedzy

Czyste teorie na początku nie posiadają żadnego znaczenia dla praktyki. Jako abstrakcyjne, duchowe zbiory myśli (poznawcze) otrzymują odniesienie do działania dopiero poprzez własny

prawdziwe. Komunikacja występuje tutaj jako zestaw reguł szczególnego rodzaju. Znaczenia językowe są postrzegane jako niejednoznaczne symbole, które muszą zostać poddane wyjaśniającej próbie. Należy przedyskutować i wynegocjować stany rzeczy. Dlatego ukierunkowana humanistycznie teoria wychowania nie znajduje jednoznacznej terminologii. Może się jedynie postarać o podejmowanie w dyskusji coraz nowszych koniecznych prób wyjaśniania pochodzenia i aktualnego znaczenia pojęć kluczowych⁵⁸. Decydująca dla humanistycznego tworzenia teorii w ramach nauki o wychowaniu jest rezygnacja z chęci opanowania problemów praktyki poprzez prawidłowości i działania techniczne. Tutaj punktem wyjścia jest powrót różnorodności, która jako jednorazowa ma swoje miejsce w historii i nie można jej uogólniać.

►    Teoria wychowania powstała na bazie hermeneutyki stara się zrozumieć wycinki rzeczywistości będącej kontekstem językowym. Problemy wychowawcze są zestawiane na podstawie tekstów (w pewnym sensie archeologicznie).

►    Teoria wyprowadzona w sposób dialektyczny powstaje w wyniku rozprawienia się z przeciwnymi punktami widzenia.

W nauce o wychowaniu tą drogą porównywane są istniejące wypowiedzi, wypracowywane różnice i powstają nowe sądy.

W ten sposób powstaje krytyka oraz postawa krytycznej świadomości, która próbuje weryfikować jej ideologię i fałszywą

Zapamiętaj

Pod pojęciem modułu rozumie się tutaj system częściowy, jakościowo wydajny, poddany procesom i wy- i mianom z innymi systemami częściowymi. Modele to j rzeczywistość zredukowana do języka abstrakcyjnego.

W modelu wiedza podstawowa jest zredukowana do i przestrzennej poglądowości (na przykład poprzez przedstawienie poziomów, pól i perspektyw).

Teorie zawierają abstrakcyjne wypowiedzi i wyobrażenia o podstawach obiektów poznania i działania w postaci modelu. Są one zintegrowanymi przez myślenie i poznanie sumami wiedzy o przedmiocie, J a służącymi zrozumieniu i pomocy w działaniu.

system przemiany, system transformacji. Teoria działania jest takim systemem transformacji. Zawiera moduły analizy i diagnozy, za pomocą których to, co poznawcze, zaczyna funkcjonować. Taki kontekst funkcjonowania może na przykład wyrażać roszczenie formułowania wyjaśnień teoretycznych odnośnie do przyczyn danego przedmiotu zawsze w ten sposób, aby również bezpośrednio określały one działania albo, co najmniej, miały wpływ na strategie działania.

W pracy pedagogicznej związek ten wyglądałby następująco. Teoria interakcji, która postrzega przyczyny i kontekst powstania jakiegoś związku, jest wykorzystywana jako koncepcja wyjaśniająca analizy i diagnozy konkretnych przypadków. Za ich pomocą otrzymywane i uznawane są formy działania mające na celu usuwanie braków związków.

15.2.1.3. Teorie wychowania jako językowy zbiór myśli

Wychowanie jest zawsze jednocześnie językiem. Język jako komunikacyjny system wyrażania się i prezentacji jest podstawowym medium wychowania. Język składa się z dźwięków, sylab, słów, pojęć, wypowiedzi, z mimiki, gestów i symboliki ukształtowanej przez zmysły. Język jest interindywidualnym, cyfrowym i akustycznym, werbalnym i niewerbalnym środkiem prze-

⁵⁸ J. Habcrmas, Der Universalanspruch der Hermeneulik, w: Hermeneutik und Dialektik, red. R. Bubner, Tiibingen: Mohr 1970, 1.1, s. 73-103.