Untitled5(1)

bowiem nic o tym. co jest czynnikiem sprawczym cykliczn znamy zatem wewnętrznych prawidłowości wahań koniunkti-W popytowej teorii Michała Kaleckicgo kluczem do zro wahań cyklicznych jest proces inwestowania.

3. M. Kaleckiego teoria cyklicznego rozwoju

gospodarki kapitalistycznej

Podstawą konstrukcji modelu cyklu koniunkturalnego, kiego jest ostre rozróżnienie pomiędzy zamówieniami inwesty (decyzjami) a ich wykonaniem i dostawą. Uwypukla to już zdanie Próby teorii koniunktury (1933 r.): ..Wyłożona tu niunktury należy do rzędu tych, które za punkt wyjścia biorą inwestycyjne i w szczególności zwracają uwagę na czas urządzeń wytwórczych”¹³.

3.1. Inspiracje

Za najwybitniejszego przedstawiciela inwestycyjnej teorii uznał Kalecki francuskiego ekonomistę Alberta Aftaliona, któ nie czas budowy urządzeń uczynił jednym z głównych ele konstrukcyjnych swej teorii kryzysów nadprodukcji. Obszern ment jego dzieła (z 1913 r.) oraz ustosunkowanie się do cyto poglądu na przebieg cyklu wypełnia treść wstępu do pierwszej? Próby teorii koniunktury. Kalecki aprobuje „podstawy teorii na”, ale zasadniczo kwestionuje założenie „o nieustannym calk wykorzystaniu aparatu produkcyjnego”, a także pomniejsza w mechanizmie cyklu, uznając ich zmiany za zjawisko wtórne, analizie jako główne elementy mechanizmu wahań koniunkt „...występują wielkości rzeczowe związane bezpośrednio z nością i działalnością inwestycyjną: zysk realny, kapitał trw' westycje. Wahania innych charakterystycznych wielkości: pr ogólnej, poziomu cen i stopy dyskontowej — określone są przedstawieniu przez kolobieg tych elementów podstawoW.

¹³ M. Kalecki Próba teorii koniunktury, w: Dzieła, tom 1, Warszawa 19 ^l* Ibid., s. 97.

wahania cen wynikają z założenia .....iż w naszym układzie (acykl'^czne Zginie wolna konkurencja”¹³). Z kolei w matematycz-pariuje ^nie^°j_(oncep_Cji wahań koniunkturalnych „...znalazły tu za-₀ym ^uj^ęclU _tody rozwinięte w pięknej pracy J. Tinbergena o cyklu

*°^S°dowie okrętów [Em Schijfbauzyklus - E.D.]”¹⁶.

^W A więc praca Aftaliona. rozprawa Tinbergana to źródła inspiracji, ,    . Gałecki korzystał, i o których sam napisał w czasie

¹ kt° ia dzieła. To umiejscowienie w czasie wydaje mi się ważne, ^lwor _{wraz z U}pływem czasu: „Pamięć deformuje i selekcjonuje - to d gie jest chyba ważniejsze, bo mniej dostrzegalne”¹'. Godzi się w«ak odnotować, że bez mała trzydzieści lat później (1962 r.). wydając wybór swych wczesnych prac z lat 1933-1939, Kalecki napisał w przedmowie: „Winienem zaznaczyć, że istnieje pewne pokrewieństwo między moimi koncepcjami a teorią akumulacji Róży Luksemburg” ^,8- Natomiast w swej pierwszej książce pt. Essays in the Theory of Economic Fluctuańons (1939 r.) w⁷ szkicu Imestment and Income (pominiętym w Dziełach} Kalecki przedstawił jednego „...z jego [Marksa - E.D.] wybitnych uczniów, Różę Luksemburg” jako... prekursora Keynesa. Pisał: „Teoria ta (Akumulacja kapitału) nie może być zaakceptowana w^; całości, ale konieczność pokrycia «luki oszczędnościowej» przez krajowe inwestycje lub przez eksport ¹⁹ została tu ujęta prawdopodobnie wyraźniej niż gdziekolwiek przed ukazaniem się Ogólnej teorii... Keynesa”²”.

Ibid., s. 155. (Z wolnokonkurcncyjncgo mechanizmu kształtowania się cen *ecki zrezygnował w artykule z 1938 t. W konsekwencji w kolejnych pracach automatyzm wahań cyklicznych już nie obejmuje zmian cen dóbr przemysłowych,

³ “^wanych przez politykę cenowa przedsiębiorstw oligopolistycznych).

Ibid., s. 100.

191?' ^^alecki Prace z teorii koniunktury. 1933-1939. Warszawa 1962. s. 7.

* ra\VlP łr-yirzl1

błędne

¹ Pisarzy"* ^Boh^r°wski Wspomnienia ze stulecia. Lublin 1985, s. 7. (Autor dodał: „Jeden ^0 sr^{hnapisał pi?knie:} «Człowiek przypomina sobie tylko to, co mu

i

jesj błęj_ne ^ie trzydzieści lat później Kalecki pisze: .....to podejście Róży Luksemburg

nad^^c*^CSl’^{ort n}’^c przyczynia się do realizacji produktu społecznego. [...]

, ^,n,e nadwyżka . V

*Wegn j    ^d eksportowa”. M. Kalecki Zagadnienia realizacji u Tugana-Baranow-

^J°M°K | ^ksen'^bure-. w: Dzieła, tom 2, Warszawa 1980, s. 490.

^^l(hal Kalecki, w: J. Górski, T. Kowalik, W⁷. Sierpiński Historia ^{J mysh ek}°nomicz„ej 1870 -1950, Warszawa 1967. s. 484.

^°b. t_ey _T „ ^ec^' Etouys in the Theory oj Economic Fluctuations, London 1939, s. 46.

79