Untitled6(3)

Może warto przypomnieć, że tak widziane prekursorst Keynesa nic by]o wcale czymś osobliwym. W Kapitale K (1867 r.) znajduje się wiele sformułowań dotyczących teorii nego popytu (a także krytyka prawa Saya), stąd pojawienie s^:-^: teorii... J. M. Keynesa spowodowało powitanie sporej analizującej podobieństwa — i różnice, oczywiście — _w Marksa i Keynesa. Znany historyk myśli ekonomicznej,* Dobb, pisał: ,,Podobieństwo tej [Keynesa — E.D.] dok: doktryny Marksa jest w szeregu punktach zupełnie wy marksistów musi ona rzeczywiście wyglądać na spóźnione starej prawdy. A jednak umysłom wychowanym w ort tradycji akademickiej zdawała się ona wywracać świat pojęć nogami”²'. Na związki teorii Keynesa z teorią Marksa ws' też J. Robinson — chyba najpełniej w Szkicach o ekonomii. akiej (1942 r.}^{1 2}, po lekturze których M. Kałecki napisał (w z listów do J. Robinson, 13.7.1942): „Twoja analiza Marksa jest wartościowa, gdyż wykazałaś, że jedna z koncepcji zawartych: pracach dostarcza spójnej teorii. Tymczasem marksiści, -pragnęli wykazać, że u Marksa wszystko jest słuszne i sp¹ wykazali nawet tego. Chociaż Twoja książka jest napisana językiem [...], nie wydaje mi się [...], że są wielkie sz zrozumieli ją marksiści”³.

Niezależnie od tego, czy sądy Kaleckiego są trafne od merytorycznej, zostały one wypowiedziane w tonie zdradzając napięcie emocjonalne. Dlatego w charakterze komentarza u jącego (wyjaśniającego) przytoczę fragment pięknego szkic Edwarda Lipińskiego (w czasach przygotowywania i opubl*

która Instytutu Badania Koniunktur Gospodarczych próby- £_a]_eckiego nie rozumiano [...]. Na jedną z przyczyn nie-i Ce¹⁵)-_zwrócila uwagę Joan Robinson. Przypomniała, że idee zr°^zunll^onomii były w gruncie rzeczy proste i łatwe. Przeszkodę ^e :_eciu stanowiły idee stare, głęboko zakorzenione w neo-^W'^{Ch P}ei edukacji. Trudno było się przebić przez «gęstą mgłę k^|a^. , -_y> j₀ samo obserwowaliśmy (doświadczyliśmy) w naszym ^ort [ ] starsza generacja ekonomistów przebijała się przez «mglę ksii» z jeszcze większym trudem. Rzecz ciekawa, że dogma-⁰ panujący w ówczesnej ekonomii marksistowskiej stwarzał podobne trudności, podobną «mgłę ortodoksji», chociaż nowa teoria oznaczała w wielu punktach nawrót do Marksa”²⁴.

32. Nowa teoria M. Kaleckiego

Z Keynesowskiej analizy ogólnej zależności między łącznym popytem a dochodem narodowym wiemy, że wydatki społeczeństwa na inwestycje i konsumpcję określają dochód narodowy. Kalecki ujął tę zależność bardziej konkretnie wyprowadzając podział konsumpcji na „konsumpcję kapitalistów" i „konsumpcję robotników”. Obie te klasy zajmują w popytowej teorii Kaleckiego odrębne miejsce, co w sposób najbardziej lapidarny odzwierciedla jego (obiegowe już dziś) powielenie: „robotnicy wydają tyle, ile zarabiają, a kapitaliści zarabiają tyle, ile wydają”. Jak zobaczymy dalej, to „ideologiczne” założenie bardzo upraszcza formalną stronę analizy związków między wydatkami inwestycyjnymi a dochodem narodowym (w konsekwencji ułat-konstruowanie modelu cyklu koniunkturalnego).

^{ze ln}W'estycje interesują nas tylko jako czynnik tw^:orzący

Po tych ogólnych uwagach omówię nieco dokładniej, za Kalec-^lnł’ P^r°ces tworzenia dochodu narodowego w⁷ krótkim okresie, tj. wvd ^dv^{anym zaso}^^e aparatu wytwórczego oraz danych rozmiarach świadcz^ ^inWeStycyJⁿ>'^ch (^równow'aga krótkookresowa). To pierw-sze

p_{0p t} ,    ^vlJV ^VJ^V UllCI

P^m' ^d0pira kapitałowe, ^a w dalszej konsekw^:encji rów'nież na w_ow^{10ty S}P°^zycui)- ^a zatem nie bierzemy tu pod uwagę podsta-^{0 1} oczywistego, zresztą, dla analizy długookresowej faktu, żc

i 684 Piński Wspomnienie o Michale Kaleckim. „Ekonomista” 1970. nr 4, s. 683

1

M. Dobb ,\iektóre najnowsze tendencje brytyjskiej myśli ekonomiez nomista" 1947, nr 3-4, s. 10-

2

'■ i. Robinson Szkice o ekonomii marksowskiej, Warszawa 1960 ( rozdział VIII).

3

M. Kalecki Dzielą, tom 6, Warszawa (988. s. 780 (owa „spójna kompletna teoria zysków). Ćwierć wieku później (1968 r.) Kalecki pisze: „ całkowicie świadom wpływu popytu efektywnego na dynamikę gospodarki stycznej [...], nie zbadał jednak systematycznie procesu przedstawionego w _ reprodukcji z punktu widzenia właściwych kapitalizmowi sprzeczności powst skutek efektywnego popytu”. M Kalecki Marksowskie równania reprodukcji czesna ekonomia, w: Dzieła, tom 2, ed. cii., s. 499.