Untitled4

Rys. 3-59. Dwór w Krześlinie z podcieniem wnękowym [44]. Uwaga: zrąb ściany biało malowany; przy wnęce imitacja boniowania malowana ciemnym kolorem

zbliżone do kwadratu. Bogatsze rozwiązania pojawiały się stosunkowo rzadko. Duże dwory były obiektami warownymi. Otaczały je nawodnione fosy. W XVI i XVII w. cechy warowności zaniknęły. Reminiscencją dawnych baszt obronnych stały się alkierze, czyli mieszkalne pomieszczenia narożne wyraźnie wydzielone z bryły budynku i nakryte osobnymi dachami czteropołaciowymi (rys. 3-60). Alkierze wzbogacały formę budynków. Były typowymi elementami dworów XVI-wiecznych, ale występowały też przy obiektach późniejszych aż po wiek XIX. W XVIII w. rzuty dworów wydłużyły się. Nadwejściowe facjatki ujmowano charakterystycznymi dla baroku spływami wolutowymi. W okresie klasycyzmu ustalił się typ polskiego

Rys. 3-60. Dwór z alkierzami w Świdniku (woj. małopolskie) [11]

dworku z portykiem kolumnowym (rys. 3-60 i 3-61), który prawdopodobnie wzorowany na portykach pałacowych, stał się z czasem nieodzownym elementem, akcentującym główne wejście do dworu.

Niezależnie od wielkości obiektów i różnic uwarunkowanych zamożnością właścicieli można zauważyć w budownictwie polskich dworków pewne cechy charakterystyczne. Budynki miały układy symetryczne, osiowe (rys. 3-59 -r--ł-3-62). Wejście prowadziło z ganku do sieni, która była centralnym elementem układu funkcjonalnego. W miarę rozwoju rzutu poziomego tylna część sieni została odcięta i z czasem przekształciła się w pomieszczenie reprezentacyjne, rodzaj bawialni z wejściem do ogrodu lub

119