Uwarunkowania i tło reform oświatowych

UWARUNKOWANIA I TŁO REFORM OŚWIATOWYCH

1.    Wyzwania i nadzieje edukacyjne w świetle międzynarodowych raportów oświatowych: Uczyć się, aby być; Uczyć się, aby żyć; Uczyć się, aby wiedzieć, umieć; Uczyć się dla zmiany i rozwoju. Inne cechy przewartościowania systemu oświaty to: Globalizacja. Jak przetrwać tę rewolucję? (A. King i B. Schneider - 1992 r.); Ciągłość, wielowymiarowość, interaktywność (P. Legrand i J. Delor

-    raporty „Obszary permanentnej edukacji, 1995 r.) i Edukacja. Jest w niej ukryty skarb (1998 r.).

2.    CIĄGŁOŚĆ - to cecha edukacji ustawicznej, kształcenia (dokształcania, doskonalenia) się przez całe życie w instytucjach i formalnych i nieformalnych i przez samokształcenie. Wielowymiarowość różne konteksty życia człowieka. Interaktywność - ukierunkowanie edukacji na rozwój społeczeństwa, a nie tylko jednostki.

3.    ODEJŚCIE od eksponowania nauczania na rzecz uczenia sie. na potrzeby człowieka w zmiennych warunkach cywilizacji informatycznej i humanistyczne wartości jego rozwoju. Kształtowanie u uczniów takich cech jak: otwartość, wyobraźnia, inicjatywa, odpowiedzialność, rozumienie sensu i skutków swoich działań oraz kompetencje związane z etosem pracy tj.: przedsiębiorczość, samodzielność, rzetelność, umiejętność współżycia i współdziałania w zespole.

4.    GLOBALIZACJA - zmiana modelu kształcenia ustawicznego, znajomość wielu języków obcych, porównywalność struktur systemu edukacji, rozwój i ekwiwalencja kwalifikacji, kompetencji, certyfikatów itp.

5.    PRZEMIANY FUNKCJI I CELÓW - społecznych i cywilizacyjnych (P. Dalin, V. Rustem -1996 r.) rozumianych jako posłannictwo (misja, służba dla: demokratycznych wartości); wielokulturowości toleranc.; przetrwania (edukacja środowiska, wychowanie dla pokoju, edukacja zdrowotna, równość szans życiowych); pracy (kształtowanie kompetencji związanych z etosem pracy); piękna i estetyki; człowieka i środowiska (przygotowanie do życia w społeczeństwie i środowisku lokalnym); indywidualnego rozwoju i autokracii jednostek.

6.    NOWE KATEGORIE PROCESU UCZENIA SIE - istotą współczesnej edukacji jest UCZENIE SIE (permanentna samoedukacja) - aktywny stosunek do świata, zróżnicowanie i zindywidualizowanie; STAWIAĆ PYTANIA ŚWIATU.

Zakresy zmian rozwoju osobowości człowieka to:

-    komunikowanie - tworzenie, odbiór, ocena, ekspresja, logika, decyzja;

-    cielesność człowieka - myślenie, wola, emocje, zmysły, motoryka;

-    czas - ciągłość przeszłości i przyszłości, transfer doświadczeń;

-    przestrzeń - obszary uczenia się, tworzenie i rozwijanie kultury;

-    obywatelstwo - polityczna i społeczna tożsamość, działanie w społeczności;

-    technika - zachowanie spójności między kształceniem (kulturą) ogólnym i kształceniem technicznym. Edukacja techniczna powinna zmierzać do doskonalenia człowieka. A) nie tylko do zwiększania jego produktywności. Uczyć się, w jaki sposób nie niszczyć Ziemi. Uczyć się, by zrozumieć co człowiek czyni, kim chciałby stać się; Uczyć się, by zrozumieć to, co osiąga człowiek dzięki swej pracy. Uczyć się przystosowania do zmian technicznych oraz inspirować te zmiany. Rozwijać i wspierać różne formy aktywności. Kształtować cechy dociekliwości, krytycyzmu, a także zdolności dokonywania wyborów i przewidywania skutków.

-    nauka - zaniedbany obszar procesu edukacyjnego, czyli postrzeganie świata, opisywanie i wyjaśnianie go w sposób naukowy. Odkrywanie zależności między zjawiskami, kształtowanie człowieka rozumiejącego otoczenie, przygotowanego do posługiwania się nowoczesnymi mediami i technikami, a nie tylko gromadzącego wiedzę.

7.    NOWE UJECIE KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO I KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Imperatywem współczesnej edukacji jest systematyczne zbliżanie i zacieranie różnic między humanistycznym odbiciem współczesnego świata - osiąganym przez kształcenie ogólne - a jego odbiciem naukowo-technicznym - osiąganym poprzez kształcenie zawodowe.

8.    WSPÓŁCZESNE RYNKI PRACY A EDUKACJA ZAWODOWA

Edukacja a rynek pracy - to dwa autonomiczne obszary, ale stopień ich powiązania w systemie szkolnym i edukacji ustawicznej ma wpływ na poziom bezrobocia. W krajach UE bezrobociem objętych jest około 11% czynnej zawodowo ludności, w USA - 6%, zaś w Japonii - około 3 %, w Polsce (2002 r.) 17-20% (W. Grabczuk). Zdaniem J. Bengtssona - znanego eksperta OECD -zmiany rynków pracy polegają głównie na: