w012

3. Planowanie zabezpieczenia

medycznego na wypadek katastrof

Jan Ciećkiewicz

Jakkolwiek możliwość zdarzenia o charakterze katastrofy istnieje zawsze, to jedne zdarzenia są bardziej prawdopodobne, inne mniej. Przeważnie nie jesteśmy w stanie przewidzieć czy i kiedy coś takiego się stanie i różne też są możliwości uzyskania wcześniejszego ostrzeżenia, choć nieraz niektóre okoliczności nakazują zwiększyć czujność.

Dlatego obecnie myśli się o katastrofach w następującym cyklu czasowym: okres przygotowania przed możliwym zdarzeniem tego rodzaju, okres działania w razie jego wystąpienia, a po wystąpieniu katastrofy okres likwidowania jej skutków i. niestety, okres przygotowania na możliwe następne takie samo lub podobne wydarzenie. Bardzo dużo więc zależy od zdolności przewidywania ludzi odpowiadających za przygotowanie na wypadek zdarzeń masowych i od umiejętności współpracy różnych służb i instytucji, które muszą być wtedy zaangażowane. Ogólny schemat zarządzania w sytuacjach kryzysowych jest zwykle podobny, ale trzeba być przygotowanym na ewentualność zdarzeń o bardzo różnym charakterze, oczywiście biorąc pod uwagę przede wszystkim te najbardziej prawdopodobne.

Matryca Haddona

W poprawnym przygotowaniu i planowaniu na wypadek katastrof pomaga odniesienie do wspomnianego w rozdziale 2. trójkąta epidemiologicznego, zawierającego relacje między człowiekiem, jego środowiskiem i czynnikami zewnętrznymi wywołującymi zdarzenie.

W planowaniu na wypadek katastrof rozwijamy ten trójkąt w' postać tzw. matrycy Haddona, podobnie jak to zrobił w latach 60. ubiegłego wieku jej twórca WJ. Had-don, zajmujący się zapobieganiem obrażeniom.

Matryca Haddona jest to tabela przedstawiająca w' polach pionowych dane dotyczące człowieka, jego środowiska i czynnika działającego, natomiast w układzie poziomym odpowiadające im stany: przed zdarzeniem, podczas niego i po zdarzeniu oraz zdarzenie, na które się przygotowujemy. W pola tabeli wpisujemy wszystkie przewidywane możliwości i działania, które należy w odpowiednim czasie wykonać.

W praktyce zmieniający się czynnik działający odpowiada różnego rodzaju zdarzeniom. Matryca, zmieniając się, ulega wtedy powieleniu, lecz przy zachowaniu pewnych elementów niezmiennych, co w ramach ogólnego planu działania daje różne możliwości, zależnie od zaistniałej sytuacji. I tak przed katastrofą będziemy się koncentrować z jednej strony na zapobieganiu katastrofom, a z drugiej na planowaniu, uzgadnianiu działań z innymi zaangażowanymi podmiotami, gromadzeniu zapasów i sprzętu oraz prowadzeniu ćwiczeń, w tym celu, aby w razie gdyjednak do zdarzenia dojdzie, reagować na nie zgodnie z planem i w sposób maksymalnie skoordynowany ograniczać jego skutki. Po zaistnieniu zdarzenia trzeba będzie czasem długo leczyć poszkodowanych, gromadzić doświadczenia, modyfikować plany i usuwać zniszczenia.

Biorąc pod uwagę fakt, że im większe zdarzenie, tym więcej zaangażowanych jest służb i instytucji, jasne się staje, że żadna z nich nie może działać i planować w oderwaniu od innych. Dlatego dla określonego terenu opracowuje się zwykle jeden wspólny plan, a każda z instytucji, która może brać udział w akcji ratunkowej, musi dodatkowa też opracować plan własny, jednak zakładający współpracę z pozostałymi partnerami.

Matryca Haddona

	Człowiek	Czynnik działający	Środowisko
Przed zdarzeniem
Podczas zdarzenia
Po zdarzeniu

Matryca Haddona

Ogólne wytyczne planowania zabezpieczenia ratunkowego

Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym i wydane na jej podstawie Rozporządzenie o powiatowych, wojewódzkich i krajowych planach zabezpieczenia ratunkowego wprowadziły także i w Polsce ustawowy obowiązek planowania 1:5 koordynacji takich działań. Są one nie tylko podstawą co- żat dziennej działalności ratownictwa, ale też punktem wyj- tov ścia do planowania postępowania na wypadek zdarzeń cyj masowych i katastrof. Ważne jest przy tym, że poza pla- zdt nami dla całych obszarów administracyjnych obowiązek nyc ten obejmuje planowanie zabezpieczenia wielu obiektów, nic

12