udarność2

36

z położenia 0 młot osiągnie położenie 1. Jeżeli natomiast w położeniu równowagi młota jest umieszczona próbka udarnościowa, to młot spadając musi wykonać pracę na zniszczenie tej próbki i po jej złamaniu wznieść się do położenia 2.

			kierunek uderzenia
	___r
'/////////&		i 40		<7/777777/ \

Rys. 4.2. Schemat ustawienia próbki na podstawie młota

Rys. 4.3. Schemat działania młota wahadłowego typu Charpy

Zatem energia zużyta na złamanie próbki będzie równa różnicy zasobów energii potencjalnej w położeniu / i 2:

K -    - L₂ - Gh_l - Gh₁,    (4.1)

gdzie: G — ciężar młota,

Lj — zasób energii młota na wysokości h_r

Aj ^— wysokość podniesienia młota swobodnego, puszczonego z wysokości A₀,

L₂ - zasób energii młota w położeniu 2,

h₂ - wysokość podniesienia młota, puszczonego z wysokości h₀ po złamaniu próbki.

Początkowa energia uderzenia młota wg PN powinna wynosić: 300, 150, 100, 50, 10 lub 5 J. Należy ją dobierać w ten sposób, aby wartość energii zużytej na złamanie próbki wynosiła powyżej 10% wartości energii początkowej młota.

Młoty udamościowe zaopatrzone są zwykle w skalę, na której można bezpośrednio odczytać energię. Należy ją podawać wg PN w dżulach.

Miarą udamości zgodnie z PN jest stosunek energii zużytej na złamanie próbki za pomocą jednorazowego uderzenia do przekroju poprzecznego próbki w miejscu karbu

(4.2)

KC = —

cm

*0

gdzie: K — praca uderzenia [J],

S₀ - powierzchnia początkowa przekroju w miejscu karbu [crrT|.

W PN podano wykaz stosowanych oznaczeń pracy uderzenia oraz udamości w zależności od początkowej energii młota, kształtu i głębokości karbu oraz szerokości próbki. Symbol pracy uderzenia K lub udamości KC uzupełnia się kolejno literami U lub V, oznaczającymi kształt karbu, oraz liczbami oznaczającymi początkową energię młota w dżulach, głębokość próbki w milimetrach oraz jej szerokość w milimetrach. Dodatkowych liczb nie podaje się w przypadku stosowania:

a)    młota o początkowej energii K_max = 300 J,

b)    próbek o szerokości 6 = 10 mm i głębokości karbu a - h = 5 mm dla próbek z karbem w kształcie litery U oraz głębokości karbu a - h = 2 mm dla próbek z karbem w kształcie litery V, np. KCU 150/3/7,5 oznacza udamość określoną za pomocą młota o początkowej energii = 150 J, na próbce z karbem w kształcie litery U, o głębokości karbu a - h = 3 mm i szerokości próbki b = 7,5 mm, natomiast KV oznacza pracę uderzenia określoną za pomocą młota o początkowej energii K^ = 300 J, na próbce ż karbem w kształcie litery V, o głębokości karbu a - h = 2 mm i szerokości próbki b - 10 mm.

a)    b)

c)

Rys. 4.4. Schemat przełomów

W próbkach mogą wystąpić trzy rodzaje złomów, które przedstawiono na rys. 4.4, Są to: