udarność3

38

1)    złom kruchy - próbka pękła, nie ulegając plastycznemu odkształceniu

(rys. 4.4a);

2)    złom poślizgowy - próbka została zgięta, a pęknięcie nastąpiło po przekroczeniu granicy plastyczności (rys. 4.4b);

3)    złom z rozwarstwieniem — próbka pękła, przełom wykazuje ślady rozwarstwienia, duży stopień anizotropowości materiału, spowodowanej np. obróbką plastyczną lub obecnością zanieczyszczeń (rys. 4.4c).

4.2. PRZEBIEG ĆWICZENIA

1.    Zapoznać się dokładnie z normą PN-79/H-04370 wraz z poprawkami wprowadzonymi w 1980 r. (Biuletyn PKNMiJ, nr 2/80, poz.10; nr 2/80, poz.20).

2.    Sprawdzić zgodność wymiarów próbek z wymogami normy.

3.    Obliczyć pole przekroju poprzecznego próbki S₀ w miejscu karbu.

4.    Sprawdzić młot — unieść go do położenia wyjściowego i sprawdzić wskazania po wykonaniu ruchu jałowego (wskazanie powinno wynosić 0 z dokładnością do 1 J). Zanotować energię początkową młota.

5.    Ułożyć próbkę na podporach młota.

6.    Unieść wahadło do położenia wyjściowego, zablokować na zaczepach, następnie zwolnić z zaczepów, tak by spadając spowodowało złamanie próbki.

7.    Odczytać z dokładnością do 1 J wartość pracy zużytej na złamanie próbki.

8.    Obliczyć z dokładnością do 1 J/cm² wartość udamości.

9.    Ocenić wyniki próby - podać wyniki udarności dla każdej próbki.

Uwaga: W pewnych przypadkach próbę należy unieważnić i powtórzyć ją

na próbkach zastępczych. Należy tak postąpić, gdy:

a)    przełom od strony bocznej powierzchni próbki przedstawia linię łamaną lub wykazuje pęknięcie hartownicze,

b)    próbka nie została złamana i przeszła przez podpory — należy to napisać i orientacyjny wynik podać w nawiasie,

c)    próbka nie została złamana z powodu dużej udamości materiału i niewystarczającej początkowej energii uderzenia młota — należy umieścić uwagę: nie złamała się, a poza wartością udamości pozostawić znak >.

4.3. ZAWARTOŚĆ SPRAWOZDANIA

Sprawozdanie powinno zawierać:

1.    Charakterystykę młota Charpy (schemat, typ, energia początkowa młota).

2.    Szkic próbek z podaniem ich wymiarów.

3.    Opis wyglądu próbek, a szczególnie ich przełomu po przeprowadzeniu próby (należy zaznaczyć, jeśli próbę uznaje się za nieważną wraz z uzasadnieniem decyzji).

4.    Obliczenie przekroju poprzecznego próbki w miejscu karbu oraz udamości — przy obliczeniach udamości należy posłużyć się średnią z trzech ważnych prób dla każdego z badanych materiałów (zgodnie z PN).

Literatura do ćwiczenia: [1], [34]