Wojtyla02

UCZESTNICTWO 305

-    pociąga za sobą integrację w polu zarówno ludzkiej somatyki, jak i psychiki. Wartość personalistyczna, która zasadniczo tkwi w fakcie spełniania czynu przez osobę, zawiera w sobie cały szereg wartości przynależnych albo do profilu transcendencji, albo integracji, gdyż wszystkie one na swój sposób stanowią o spełnieniu czynu, a równocześnie każda jest jakąś wartością dla siebie. Tak więc np. każda synteza czynu z ruchem (przeanalizowana w rozdz. V) wnosi jakąś wartość swoistą, inną od tej, jaką stanowi np. synteza czynu z emocją (rozdz. VI), a przecież i jedna, i druga tkwi w dynamicznym całokształcie spełniania czynu. Każda na swój sposób warunkuje samostanowienie i urzeczywistnia je.

Wartość personalistyczna czynu ludzkiego - czyli wartość osobowa - jest szczególnym i zarazem chyba najbardziej podstawowym wyrazem wartości samej osoby. W studium niniejszym nie zamierzamy wchodzić zasadniczo w aksjologię osoby, jest to raczej studium jej ontoiogii. Wydaje się jednak, że

-    właśnie przez taki swój charakter - może się ono przyczynić do pełniejszego poznania wymiaru aksjologicznego osoby, zarówno gdy chodzi o określenie wartości osoby samej w sobie, jak też gdy chodzi o określenie różnych wartości w osobie, o ustalenie ich właściwej hierarchii. Chociaż bowiem „operari seąuitur esse” - zatem osoba i jej wartość jest wcześniejsza od wartości czynu i w stosunku do niej podstawowa - to przecież równocześnie osoba ujawnia się poprzez czyny, jak stwierdzamy to od początku. Wobec tego wartość personalistyczna czynu, związana najściślej z samym jego spełnieniem przez osobę, stanowi szczególne źródło oraz podstawę poznania wartości osoby, jak też wartości, które tkwią w osobie wedle ich właściwej hierarchii. Zasadnicza korelacja czynu z osobą działa również na terenie aksjologii, podobnie jak na terenie ontoiogii osoby. W aksjologię tę jednakże szczegółowo nie zamierzamy wchodzić.

Wyprzedzanie i warunkowanie wartości etycznej czynu

przez wartość personalistyczną

Wartość personalistyczną czynu - czyli tę, która polega na samym jego „spełnianiu” wedle znaczenia, jakie zostało nadane temu pojęciu w rozdz. IV - odróżniamy zasadniczo od wartości stricto sensu moralnych, czyli wartości czynu spełnionego, wynikających z odniesienia do normy. Różnica między jednym a drugim jest widoczna. Wartość personalistyczna czynu bowiem wyprzedza wszelkie wartości ^:52aetyczne^,52b oraz warunkuje je. Jest rzeczą jasną, że taka lub inna wartość moralna, dobro czy zło, zakłada samo spełnienie czynu - i to spełnienie „pełnowartościowe”. Jeżeli czyn nie został rzeczy-