Współdziałanie genów, mutacje genowe (2)

pozwoliłoby jedynie na uzyskanie 16 kombinacji, natomiast z układu czwórkowego wynikłoby 256, co jest wielkością zbyt duża. Zatem przyroda wybrała możliwie najprostrza wersja zapisu chemicznego:

•    Proste permutacje czterech nukleotydow zgrupowanych w trojki, daja możliwość zakodowania wszystkich 20 aminokwasów.

•    Trojkę, której odpowiada jeden aminokwas nazwano kodonem. -    ~-ł\v Auik&c’*'

TABELĄ KQDU <gENĘTY«NE<5Q

UGU

UGC

UCA

UCG

UAG

Jak widać w tabeli kod trójkowy zapewnia 64 kombinacje. Jednak nie wszystkie z tych trojek kodują aminokwasy, istnieją bowiem 3 kodony, stanowiące sygnał zakończenia translacji, którym nie odpowiada żaden z nich. Pozostałe 61 kodonów ma swój odpowiednik aminokwasowy. Łatwo wiec zauważyć, ze na jeden aminokwas przypadają średnio trzy trojki kodujące. Przez te właściwość kod genetyczny nie jest wzajemnie Jednoznaczny, inaczej mówiąc jest zdegenerowany.

Mówiąc o niejednoznaczności należy zwrócić uwagę na pewne zagadnienie.

•    Przekształcając informacje zawarta w łańcuch polipeptydowym do postaci łańcucha nukleotydowego - uzyskuje się kilka rozwiązań. W te stronę kod jest niejednoznaczny.

•    Przy odtwarzaniu układu aminokwasów w polipeptydzie z kolejno ułożonych nukleotydów otrzyma się tylko jedno rozwiązanie. W te stronę kod jest jednoznaczny.

Dodatkowa własnością kodu genetycznego jest jego uniwersalność. Cały świat ożywiony używa tego samego sposobu zapisu informacji o białkach. Wszystkie aminokwasy obecne w białkach rożnych organizmów są zakodowane przy użyciu tych samych tripletów (wykryto tylko nieliczne wyjątki m.in. w mitochondrialnym kodzie genetycznym).

Zatem kod genetyczny jest :

•    trójkowy.

•    zdegenerowany.

•    uniwersalny (w takej samej formie u prawie wszystkich organizmów),

•    bezprzęęinkowy,

Mutacje genowe

•    są to zmiany w sekwencji nukleotydów w obrębie genu

•    mogą zachodzić samoistnie jako wynik błędów w replikacji (mutacje spontaniczne)

•    mutacje na skutek czynników chemicznych lub fizycznych (mutacje indukowane)

•    większość mutacji nie powoduje żadnych zmian w produkcie genu, dlatego nazywane są cichymi podstawieniami

Najsilniejsze aynmki mutagenne:

•    promieniowanie jonizujące

•    promieniowanie nadfioletowe

•    hydroksyloamina

•    związki alkilujące

•    barwniki akrydynowe

•    analogi zasad

2