Wstyd i przemo0118

234 Wstyd i przerw*

drudzy, a jak pokazują dowody omówione w poprzednim rozdziale, mamy zasadne powody uważać, że czarni jako grupa narażeni są na znacznie częstsze i większe upokorzenia, zniewagi, afronty i lekceważenie niż biali jako grupa.

Ogólnie biorąc, myślę, że musimy z przedstawionych tu faktów wyciągnąć wniosek, iż przyczyn przemocy nie należy szuka< w naszej biologii. Jedynym wyjątkiem są wyższe wskaźniki przemocy wśród młodych mężczyzn niż wśród mężczyzn w innych przedziałach wiekowych i kobiet we wszystkich przedziałach wiekowych, co ma o wiele większy związek z kulturowym wzorcem męskości niż z czynnikami hormonalnymi, czyli biologicznymi.

Jeśli zrezygnujemy z przestarzałej koncepcji, zgodnie z którą przemoc jest wynikiem działań czy zachowań „instynktownych”, to musimy pamiętać, że zachowania agresywne, jak i wszelkie, inne, powstają jedynie w psychofizjologicznej i anatomicznej matrycy o odpowiednim potencjale. Zestawiając nasze rozumienie matrycy psychofizjologicznej ze współczesnymi teoriami eto-logicznymi, moglibyśmy powiedzieć, że potencjał do przejawiania zachowań agresywnych wbudowany jest w samą strukturę i funkcjonowanie naszego ośrodkowego układu nerwowego i może zostać uaktywniony przez środowisko społeczne. Jeśli nie dojdzie do uruchomienia, to potencjał ten pozostanie uśpiony. Jestem przekonany, że najskuteczniejszym i najsilniejszym bodźcem wyzwalającym przemoc u ludzi jest wstyd i upokorzenie oraz że poczucie winy może — u zdolnych do odczuwania i wrażliwych na to osób — zmienić sytuację psychofizjologiczną z nastawienia na zniszczenie innych na koncentrację na zniszczeniu siebie samego.

Fakt, że do erupcji ludzkiej przemocy dochodzi tylko wtedy, kiedy istnieją w otoczeniu społecznym jej wyzwalacze, można zilustrować prościej: gdybyśmy chcieli nadal utrzymywać, że przyczynami przemocy są czynniki biologiczne, takie jak instynkt, dziedziczność czy uszkodzenie mózgu, to musielibyśmy przyjąć, że w stuletnim okresie, od 1815 roku do lipca 1914 roku populacja młodych mężczyzn w Europie pozbawiona była tych instynktów, wolna od wpływu gazów i uszkodzeń mózgu, natomiast w sierpniu 1914 roku padła nagle ofiarą epidemii jednego t tych czynników lub ich wszystkich, która to epidemia trwała Iw z przerwy aż do listopada 1918 roku, kiedy to została równie nagle zlikwidowana, ponieważ lekarz odkrył w końcu właściwą receptę na nią, zwaną traktatem pokojowym!