Wybrane teorie etyczne oprac

Wybrane teorie etyczne

Oceniając jakieś postępowanie, jakiś czyn pod względem etycznym możemy zastanawiać się czy człowiek, który dokonałtego czynu, czyli podmiot tego postępowania nie naruszył pewnych zasad albo też możemy pytać się jakie są bliższe lub dalsze konsekwencje tego postępowania. Ten pierwszy rodzaj analizy, to analiza deontologiczna, (nazwa pochodzi od greckiego słowa dęp.ptOĄ. = obowiązek) ten drugi rodzaj, to analiza kpnsę^ęnyąUsO Mną.

Teorie deontologiczne (zwane czasem non-konsekwenęjąlUlycOTyjni    dla    przeciwstawienia

głoszą, że ocenie podlegają czyny jako takie bez względu na ich konsekwencje. Twierdząone. że istniejąpewnerodzajedziałań. które są same w sobie złe. i że wobec tego nie mogą być środkami do osiągnięcia jakichkolwiek, nawet bardzo szlachetnych celów. Dla deontologów. działanie jest moralnie niesłuszne, jeżeli narusza jakąś normę, przepis, prawo, zakaz, o których z góry wiadomo, że są słuszne. Przykłady takich deontologicznych norm to: nie kłam, nie naruszaj praw innych ludzi, w szczególno ści prawa do życia, prawa do nietykalności cielesnej, prawa do wolności, godności, prywatności.

Teorie kpns^y.ancjąlkty^znę. utrzymują, że o ocenie naszych działań decydują ich skutki, a więc należy czynić to. co przynosi najlepsze rezultaty. Ko^ekwencialiści. nie poddają działań bezwzględnej ocenie moralnej, ale uzależniają ja od skutków, konsekwencji; działanie jest dobre jeżeli przyniosło pozytywne skutki, złe jeżeli przyniosło skutki negatywne.

Z punktu widzenia deontologicznego kradzież jest zawsze zła. dlatego że narusza 7 przykazanie, normę "nie kradnij”, z punktu widzenia konsekwencjalistycznego kradzież jest na ogół zła. bo okradzionego pozbawia pewnego dobra, a złodziej może zostać ukaranym. Z punktu widzenia deontologicznego kłamstwo jest naganne, bo narusza normę nakazującą uczciwość, z punktu widzeniakonsel^-encjąlistyeznegokłamstwo jest złe. jeżeli ma złe skutki dla kłamcy albo dla innej osoby.

Ćwiczenie 1. W sporze o legalizację aborcji ze strony jej zwolennikowi przeciwnikówpadają różne argumenty. Spróbuj wśród nich odróżnić argumenty deontologiczne i konsek>yęnęjąliityęOTę za i przeciw legalizacji aborcji.

Ćwiczenie 2. W pewnej firmie stwierdzono zmniejszoną ilość zapasów w stosunku do tego co powinno być. Nie ulega wątpliwości, że strata nastąpiła na skutek kradzieży lub konsumpcji produktów firmy przez pracowników. Co w tej

sytuacji powinno zrobić kierownictwo firmy? Proszę przeprowadzić analizę kw£i>v?nęjąU5Jyęz^ i deontologiczna

ZŁOTA REGUŁA

sformułowanie pozytywne

Postępuj tak wobec innych jak chciałbyś by inni postępowali wobec ciebie

sformułowanie negatywne

Nie czyń innym tego. czego nie chciałbyś by inni czynili tobie

Ćwiczenie 3. Podaj przykład sytuacji, w której złota regułamoże być pomocna.

IMPERATYW KATEGORYCZNY KANTA

Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć żeby stała się prawem powszechnym. (Postępuj tak. jak chciałbyś, by wszyscy postępowali)

Postępuj tak. byś człowieczeństwa tak w swojej osobie, jako też w osobie każdego innego używał zawsze zarazem jako celu. nigdy tylko jako środka.

(Nigdy żadnego człowiekanie wolno traktować instrumentalnie) Test uniwersalizacji:

1 .Co by się stało, gdyby wszyscy postąpili w ten sposób?

2.Czy należy pragnąć, by wszyscy tak postępowali?

Ćwiczenie 4. Poddaj testowi uniwersalizacji wybrane przez siebie działanie.

Cniczenie 5. Podaj przykład instrumentalnego traktowania człowieka.

ETYKA PRAW

Prawa wszystkich ludzi powinny być respektowane

Prawo jednostki do czegoś oznacza posiadanie tytułu, upoważnienia do tego. by działać w pewien sposób lub być odpowiednio traktowanym przez innych bez proszenia o pozwolenie kogokolwiek lub bycia zależnym od dobrej woli innych ludzi.

Prawa up oważniająnas do pewnych roszczą wobec innych albo do nie ingerowania innych w nasze sprawy.

PRAWA CZŁOWIEKA to prawa wynikające z prawa naturalnego.

Przysługująludziom z samej racji bycia ludźmi; rządzący nie mogą takich praw dawać ani odbierać.

Prawa człowieka są uniwersalne i bezwarunkowe.

Uniwersalność oznacza, że posiadają je wszyscy ludzie bez względu na rasę. płeć narodowość lub jakiekolwiek inne warunki urodzenia lub obecnego stanu.

Bezwarunkowość oznacza, że prawate przysługująludziom bez względu na praktyki lub instytucje funkcjonujące w społeczeństwie.

Cniczenie 6. Podaj przykład sytuacji, w której twoje prawa człowieka zostały naruszone.

Etyczny (oświecony) egoizm

Każdy powinien troszczyć się o własne dobro.J Powyższa dyrektywa opiera się na następujących przesłankach:

1.    Działania człowieka są z natury egoistyczne i aspołeczne.

2.    Jeżeli wszyscy będą się kierować swoim interesem, to społeczeństwo jako całość odniesie z tego największą korzyść

UTYLITARYZM

O wartości moralnej działaniadecydujejego użyteczność, czyli to wjakim stopniu umożliwiaono osiągnięcie celu uznaiwanego jako słuszny.

Obowiązkiem każdego jest dążenie do jak największego szczęścia jak największej liczby jednostek.

ETYKA CNOT

Cnota jest to cecha charakteru stanowiąca trwałą dyspozycję człowieka do czynienia dobra, uzyskana droga powtarzania czynności, przejawiająca się w codziennym działaniu. Przykłady cnót: pracowitość, rzetelność, lojalność, uprzejmość uczciwość, oszczędność męstwo, życzliwość, współczucie