Łacina!

48

pater, patris m - ojciec

satis — dosyć

apud (z acc.) - u, przy

cupio, -ćre, -ivi, -itum - pragnąć

cupicns, -entis - pragnący, pragnąc

optlmus, -a, -um - najlepszy

crudio, -ire, -ivi, -itum - kształcić

toga, -ae / - toga

virilis, -e — męski

sumo, -ere, sumpsi, sumptum - brać, wkładać

iuvcnis, -is m - młodzieniec vcrso, -are, -avi, -atum - obracać; pas-sivum: przebywać, zajmować się coepi, coepisse - zaczynać proficiscor, -sci, profcctus sum - wyruszać

philosóphus, -im- filozof verbum, -i n - słowo oratorius, -a, -um - krasomówczy opera, -ac / - praca, trud biennium, -i n - przeciąg dwóch lat rcvcrtor, -, reverti - wracać brcvis, -e - krótki conscąuor, -i, consccutus sum - osiągać ąuacstor, -is m - kwestor sepulerum, -i n - grobowiec aliąuot - kilka vivo, ere, vixi, victum - żyć forum, -i n — rynek senatus, -us m - senat odium, -i n - nienawiść vito, -are, -avi, -atum - unikać nam - albowiem inimicus, -im - nieprzyjaciel accuso, -are, -avi, -atum - oskarżać sua sponte - dobrowolnie discedo, -ere, ccssi, sessum - odchodzić paulo - nieco, trochę revoco, -are, -avi, -atum - odwoływać ingredior, -i, gressus sum - wkraczać, wchodzić, atakować, nacierać litterarius, -a, -um - literacki Tusculum, -i n - miejscowość w Latium inveho, -ere, -xi, -ctum - wwozić; pass.: wjeżdżać, napadać, atakować ob (z acc.) - dla, z powodu, z habltans, -antis - mieszkający, mieszkając

Objaśnienia gramatyczne

Indicativus perfeeti passivi (tryb oznajmujący czasu przeszłego dokonanego strony biernej) składa się z part. perf. pass. danego czasownika i indicat. praes. czasownika esse. Wzór odmiany:

Singularis

1)    narratus, -a, -um sum (zostałem opowiedziany, opowiedziano o mnie)

2)    ”    es

3)    ”    est

Pluralis

1)    narrati, -ae, -a sumus

2)    ”    estis

3)    ”    sunt

lndicativus plusquampcrfecti passivi (tryb oznajmujący czasu zaprzeszłego strony biernej) składa się z part. perf. pass. danego czasownika i indicat. imperf. czasownika esse. Wzór odmiany:

Singularis

1) narratus, -a, -um eram (zostałem (był) opowiedziany, opowiedziano o mnie)

2)    ”    eras

3)    ”    erat

Pluralis

1)    narrati, -ae, -a eramus

2)    ”    eratis

3)    ”    erant

Verba deponentia szereg czasowników łacińskich ma tylko formę bierną przy znaczeniu czynnym. Nazwa ich pochodzi od depono - odkładam, pozbywam się (tj. formy czynnej). Prócz znaczenia zachowały one z activum formy: imiesłów czasu teraźniejszego i przyszłego oraz bezokolicznik dla czasu przyszłego. Przykłady deponentiów:

Koniugacje

I

arbitror, -ari - sądzę miror, -ari    - dziwię się

vagor, -ari    - błąkam się

hortor, -ari - napominam

ni

loąuor, loąui - mówię seąuor, seąui - postępuję za kimś labor, labi - posuwam się, padam, mylę się

U

profiteor, -eri - jawnie wyznaję vereor, -eri - lękam się polliceor, -eri - obiecuję

IV

orior, -iri - powstaję, pochodzę experior, -iri - doświadczam blandior, -iri - schlebiam

Verba semideponentia. Kilka czasowników zachowuje częściowo formy strony czynnej, a niektóre formy strony biernej ze znaczeniem czynnym. Są to tzw. verba semideponentia. Większość tych czasowników ma w stronic czynnej czasy, które tworzy się od tematu praesentis, a perfectum, plusquam-perfcctum i futurum II tworzy formy bierne. Należą tu:

Koniugacja II:

audeo, audere, ausus sum - ośmielam się, mam odwagę,

gaudeo, gaudere, gavisus sum - cieszę się;

Koniugacja III:

Jido, Jidere, fisus sum - ufam,

conjido, confidere, confisus sum - ufam, wierzę.