0000122 (4)

nauczania w szkole. Z uwagi na konieczność zapobiegania wypadkom i urazo-wości tego rodzaju przedmiot nauczania jest z pewnością ważniejszy niż np. kopanie piiki, czy gra w palanta, choć można całkowicie połączyć obydwa rodzaje zajęć. Kondycja fizyczna jest tak samo potrzebna w pracy jak i w sporcie, toteż elementy podnoszenia ciężarów powinny wchodzić do programu każdego treningu, chroniąc w ten sposób zarówno młodych pracowników, jak i sportowców przed mikrourazami, które zwykle kończą się długotrwałym procesem zwyrodnieniowym kręgosłupa i krążków międzykręgowych, a co za tym idzie uporczywymi bólami i obniżeniem sprawności fizycznej.

Działanie profilaktyczne ruchu, czyli tzw. kinezyprofilaktyka, ma na celu w pierwszym rzędzie stabilizację kręgosłupa przez wzmocnienie mięśni grzbietu i brzucha, a poza tym rozwój indywidualnych właściwości ruchowych potrzebnych człowiekowi dla zapewnienia sobie bezpieczeństwa w pracy i poza pracą. Program kinezyprofilaktyki obejmuje ogólne usprawnienie psychoruchowe z kształceniem siły, zręczności, zwinności i gibkości, wytrzymałości, szybkiego refleksu oraz umiejętności pracy zespołowej. Do programu należy również uczenie techniki podnoszenia, dźwigania i przenoszenia ciężarów, manipulacji z różnymi narzędziami pracy, chodzenia po rusztowaniach, unikania zderzeń, bezpiecznego upadania, a także udzielania pierwszej pomocy i wykonywania prostych zabiegów reanimacyjnych.

Podstawowe elementy kinezyprofilaktyki wchodzą również w zakres kinezyterapii. W odniesieniu do zespołów bólowych kręgosłupa kinezyterapia ma głównie na celu rozwijanie synchronicznych skurczów mięśni skośnych brzucha i mięśni prostujących kręgosłup wykorzystując stymulację przez nacisk rąk na grzebień kości biodrowej. Systematyczne stosowanie tego typu ćwiczeń powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i wzrost siły mięśni. Dolny odcinek tułowia staje się mocnym, o dobrej stabilizacji cylindrem, wokół którego mogą się bezpiecznie obracać głowa i kończyny. Wykształcenie odruchowych mechanizmów w obrębie mięśni kręgosłupa i brzucha może o 30% zmniejszyć nacisk na kręgi w dolnym odcinku tułowia. Czynnikiem wspomagającym jest napinanie zwieraczy i przepony miednicznej oraz rozluźnianie mięśni obręczy barkowej ułatwiające wydłużanie tułowia. Pomocne mogą być również niektóre ćwiczenia proponowane przez system Jogi. Ważną jest rzeczą utrzymanie lordozy lędźwiowej i szyjnej oraz dóśrodkowa rotacja kolan. Nie naieży dopuszczać do jednostronnych skurczów mięśni biodrowo-lędźwio-wych celem uniknięcia bćOów w tej okolicy i wtórnego skrzywienia kręgosłupa. Ćwiczenia rozwijające silę mięśniową u chorych z dolegliwościami kręgosłupa należy stosować ostrożnie, do granicy bólu.

Pełny program kinezyprofilaktyki i kinezyterapii powinien obejmować 4 okresy. W pierwszym okresie należy nauczyć pracownika utrzymania wy-prostnej i wydłużonej pozycji ciała oraz pzyjmowania optymalnego analogicznego położenia w różnych postawach, jak i przy zmianie jednej postawy na drugą, np. pozycji stojącej na siedzącą lub leżącą. Ważną rolę mogą w tym wypadku odegrać odpowiednie typy krzeseł, foteli, łóżek, poduszek, siedzeń w samochodzie itp.

W drugim okresie uczymy stabilizacji kończyn i kręgosłupa przed każdą zmianą ruchu. Zanim więc zdecydujemy się na nowy ruch trzeba najpieiw zapewnić stałość kończyn, a następnie tułowia, a dopiero wówczas wykonywać określoną czynność ruchową.

W trzecim okresie dążymy do wzmacniania mięśni, do rozwijania siły mięśni słabszych, unikając jednak stanów naprężenia i reakcji bólowych. Przeciwdziałanie napięciu i bó'owi polega głównie na umiejętnym, naprzemiennym rozluźnianiu i kurczeniu mięśni.

Czwarty okres służy'' pełnej mobilizacji i kontroli wykonywanych ruchów. Rozwinięcie dostatecznej siły mięśniowej umożliwia poprzez proprioceptywną stymulację racjonalne sterowanie narządem ruchu. Stosowanie masażu i zabiegów cieplnych łagodzi reakcje bólowe i przyspiesza stany rozluźnienia. Mimo że pełny trening tego rodzaju można przeprowadzić w ciągu paru miesięcy, trwalsze efekty uzyskuje się nieraz po roku lub jeszcze dłuższym okresie.

Szersze wprowadzenie elementów gimnastyki i sportów rozwija czujność ru-