0000002

Segmenty lędźwiowe przebiegają wyżej, sięgając aż do poziomu Th9. Wszystkie korzenie nerwowe lędźwiowe, wychodzące powyżej połączenia piersiowo-lędżwiowego, znajdują się przy górnych segmentach krzyżowych rdzenia. Korzenie nerwowe są bardziej odporne na uszkodzenia i posiadają w przeciwieństwie do rdzenia zdolność regeneracji. Uszkodzenie ich może występować jako przerwanie ciągłości (neu-rolmesis), naciągnięcie (axonotmesis) oraz uszkodzenie o charakterze funkcjonalnym (neuropraxia).

W pierwszej postaci uszkodzenia rokowanie jest niepomyślne. W drugiej, spowodowanej naciągnięciem tkanki nerwowej, zależy od stopnia jej uszkodzenia, możliwy jest powrót czynności. Trzecia postać występuje najczęściej. Uszkodzenie elementów nerwowych spowodowane jest uciskiem przemieszczonych odłamów kostnych lub też naciągnięciem w przypadkach zwichnięć. Dlatego też wczesna, kwalifikowana pomoc lekarska może zapobiec niekiedy ciężkim powikłaniom.

W patogenezie uszkodzeń rdzenia kręgowego w odcinku piersiowo-lędżwiowym dużą rolę przypisuje się czynnikowi naczyniowemu.

Górny odcinek piersiowy (Thi — Tłu) zaopatrywany jest przez tętnice międzyżebrowe, odchodzące od łuku aorty.

Ode. szyjny

Ode.pierskwy

Ode lędżw, krzyż.

Ryc. 42. Tętnica Adamkiewicza (wg Dindjan)

Obszar piersiowy środkowy zaopatrują gałązki tt, międzyżebrowych, pochodzących z piersiowego odcinka aorty. Unaczynienie to jest jednak niesegmentarne i niesymetryczne. Obszar piersiowo-lę-dźwiowy jest nieco lepiej unaczy-niony, jednak jego odżywienie u-zależnione jest głównie od wykształcenia i wydolności t. korzeniowej przedniej wielkiej (Adamkiewicz). Tętnica Adamkiewicza ma duże znaczenie w patologii rdzenia. Bierze ona początek w odcinku Ths — L2, jako gałąź tętnicy międzyżebrowej lub tętnicy lędźwiowej. Najczęściej jest to naczynie nieparzyste, o średnicy poniżej 1 mm. Spotyka się ona z powierzchnią rdzenia zwykle poniżej

zgrubienia lędźwiowego i odchodzi od niej gałąź przednia. Gałąź przednia dzieli się na część wstępującą zaopatrującą rdzeń aż do dolnego odcinka piersiowego i część zstępującą biegnącą aż do nici końcowej (filum terminale).

Rozpoznawanie uszkodzeń kręgosłupa w odcinku piersiowo-lędźwiowym

Uraz bezpośredni lub pośredni działający na kręgosłup wywołać może nie tylko zmiany w układzie strukturalno-dyna-micznym, ale często także prowadzi do obrażeń układu nerwowego. Daleko posunięte zniszczenie kręgu lub zwężenie światła kanału kręgowego przebiega niekiedy bez porażeń. W innych przypadkach nieznacznie uchwytne zmiany urazowe mogą prowadzić do uszkodzenia tkanki nerwowej. Niekiedy obserwuje się nieproporcjonalność między rozległością zmian urazowych w układzie strukturalno-dynamicznym a układem nerwowym. Niektórzy autorzy przypuszczają (Watson-Jones), że może dojść do samoistnego nastawienia pierwotnego przemieszczenia w czasie transportu rannego do zakładu leczniczego, częściej niestety do pogorszenia sytuacji.

Wywiad. Badanie chorego rozpoczyna się od dokładnego zebrania wywiadu. Niezbędne jest zebranie informacji o okolicznościach i mechanizmie wypadku, o warunkach transportu, sposobie udzielenia pierwszej pomocy oraz o upływie czasu od chwili urazu do czasu przybycia do zakładu leczniczego.

Poza wywiadem dotyczącym urazu należy dokładnie zebrać informacje o przebytych schorzeniach. W odcinku piersiowym stosunkowo często spotyka się złamania patologiczne. Mogą to być uszkodzenia w kręgach chorobowo zmienionych przez nowotwory, osteoporozy, zmiany gruźlicze itp. Najczęściej stwierdza się wtedy niewspółmiernie dużą destrukcję kostną w stosunku do siły urazu. Po przeprowadzeniu wywiadu chorobowego dotyczącego urazu przystępuje się do badania ogólnego i miejscowego.

Badanie ogólne. W badaniu ogólnym zwraca się uwagę na stan chorego, jego reakcję na otoczenie, na zabarwienie skóry, błony śluzowe. Bada się układ oddechowy, zwracając uwagę na tor oddychania, zaburzenia rytmu. Opukowo i osłucho-wo bada się, czy nie ma zaburzeń mogących świadczyć o urazie klatki piersiowej (odma podskórna — hemothorax lub pneumothorax, złamanie żeber). Następnie bada się układ krą-

107