00004 (2)

narracji jako siatki, byłem w stanie uznać Eco zabrau 1 w pragmatyzmie.

To przyjemne poczucie pobratymstwa zaczęło ^ 1 jednak ulatniać, kiedy przeczytałem artykuł Ecozatytu-1 łowany Intentio lectoris¹. W artykule tym bowiem, na- I pisanym mniej więcej w tym samym czasie co Wahadło I Foucaulta, Eco proponuje rozróżnienie między intei- 1 pretowaniem i użyciem tekstów. Jest to,oczy- 1 wiście, rozróżnienie, na które my, pragmatyści, nie chce- 1 my się zgodzić. Naszym zdaniem, cokolwiek z czym! I robimy, zawsze tego czegoś używamy². Interpretowanie 1 czegoś, poznawanie czegoś, docieranie do istoty czegoś 1 i tak dalej - są to wszystko jedynie różne deskiypcjeja- 1 kiegoś procesu użycia tej rzeczy. Byłem więc skonstei- I nowany, kiedy zdałem sobie sprawę, że Eco prawdopo- I dobnie uznałby moje odczytanie Wahadła Foucaulta I za użycie, a nie interpretację, oraz że nie ma on zbyt j pochlebnego zdania o nieinterpretacyjnych użyciach I tekstu. Z przykrością dowiedziałem się, że proponuje on rozróżnienie podobne do rozróżnienia E.D. Hirscha na znaczenie i oznaczanie - wchodzenie w tekst i odnoszenie tekstu do czegoś innego. Jest to rodzaj rozróżnienia, nad którym antyesencjaliści mego pokroju ubolewają - rozróżnienie między wnętrzem i zewnętrzem, między cechami nierelacyjnymi i relacyjnymi. Naszym zdaniem bowiem, nie istnieje coś takiego jak wewnętrzna, nierelacyjna własność.

Z tego względu skupię się w moich rozważaniach na poczynionym przez Eco rozróżnieniu użycie - inter-

preucja: zrobię wszystko, co w mojej mocy. aby zmini-maiizować jego znaczenie. Zacznę od przykładu zastosowania tego rozróżnienia przez samego Eco do celów polemicznych - w Intentio lectoris opowiada on, jak to Marie Bonaparte zepsuła swą własną analizę poezji Poego. Eco mówi, że kiedy Bonaparte wykryła „ten sam wątek fabularny u podłoża wierszy Morella, Ligeia iEkonora, (...) odsłaniała intentio operis". Jednakże, pisze dalej Eco, „Niestety, w tę piękną analizę tekstową uplecione są uwagi biograficzne, które wiążą świadectwa tekstowe z pewnymi aspektami (znanymi ze źródeł pozatekstowych) prywatnego życia Poego”. Kiedy Bonaparte powołuje się na fakt biograficzny, zgodnie zktóiym Poe czuł chorobliwy pociąg do kobiet o „cmentarnej” urodzie, to, jak mówi Eco, .jest to użycie, a nie interpretacja tekstów”.

Moją pierwszą próbą rozmycia tego rozróżnienia będzie zwrócenie uwagi, że granica pomiędzy jednym tekstem a drugim nie jest aż tak wyraźna. Eco zdaje się sądzić, że Bonaparte miała prawo odczytać Morellę w świede Ligei. Ale dlaczego? Tylko z tej przyczyny, że oba wiersze napisał ten sam człowiek? Czy nie ma w tym nielojalności wobec Morelli oraz ryzyka pomylenia intentio operis z intentio auctoris, które wnioskujemy ze zwyczaju pisania przez Poego pewnego rodzaju tekstów? Czy jest z mojej strony uczciwe odczytywać Wahadło Foucaulta w świede A Theory of Semiotics i Semantics and the Philosophy ofLanguage? Czy też powinienem, jeżeli chcę zinterpretować pierwszą z tych książek, spróbować wziąć w nawias moją wiedzę o tym, że została ona napisana przez autora pozostałych dwóch?

Jeżeli mam prawo powoływać się na wiedzę o autorstwie, co z następnym krokiem? Czy mam prawo dopuścić moją wiedzę o tym, jak to jest studiować Peircea - jak

107

1

   Właściwy tekst wygłoszonych przez Eco Wykładów Tannera nie został wcześniej udostępniony uczestnikom seminarium, lecz profesor zasugerował, byśmy się zapoznali z jego artykułem Intentio lectońs: the State of the art, „Differentia", 2 (1988), s. 147-168.

2

   Sympatyczną i zwięzłą wykładnię tego pragmatycznego poglądu na interpretację daje J. Stout, What is the meanins of a text' New Literaiy Histoiy”, 14 (1982), s. 1-12.