0000003

motny, czy otoczony rodziną, od tego, jakie stosunki panują w zakładzie pracy czy w środowisku domowym, i od pozycji, jaką pacjent tam zajmował, będąc jeszcze w pełni sił życiowych.

Jeżeli chodzi o sprawę zabezpieczenia materialnego człowieka starszego, to należy zwrócić szczególną uwagę na problemy ludzi, u których niewydolność fizyczna czy kalectwo wystąpiło na krótko przed dojściem do wieku emerytalnego. W tym okresie przejście na rentę inwalidzką nie jest korzystne dla pacjenta i należałoby mu pomóc wszelkimi środkami leczniczymi i socjalnymi (np. intensywne i częstsze leczenie sanatoryjne, wczasy lecznicze itp. formy pomocy),'aby mógł uzyskać wymagany ustawowo do emerytury okres zatrudnienia (najmniej 25 lat pracy dla mężczyzn i wiek 65 lat i 20 lat pracy dla kobiet i wiek 60 lat w tzw. II kategorii pracowników). Najbardziej pożądane byłoby kontynuowanie pracy w dotychczasowym zakładzie pracy, ewentualnie po przesunięciu na inne, odpowiedniejsze dla pacjenta stanowisko. Na marginesie warto jeszcze zwrócić uwagę na stosunek starszych pacjentów do propozycji kontynuowania pracy. Jedni nie doceniają swoich możliwości, uważając się za niezdolnych już. do pracy, inni natomiast przeceniają swoje możliwości, zbyt optymistycznie patrząc na powrót do pracy po zakończonym np. leczeniu szpitalnym czy sanatoryjnym.

Jeżeli chodzi o kobiety starsze, które nigdy nie pracowały zawodowo, a stały się inwalidkami przed śmiercią męża lub w czasie do 5 lat po jego śmierci, mają one prawo starać się o uzyskanie renty wdowiej. Natomiast kobiety starsze, które nigdy nie pracowały zawodowo, a nie są inwalidkami, warto zachęcić do podjęcia pracy zawodowej i przepracowania co najmniej 5 lat, by w razie wystąpienia inwalidztwa miały prawo do otrzymania renty inwalidzkiej. Wymaga to nieraz pokonania szeregu oporów psychicznych, spowodowanych lękiem przed trudnościami, fałszywym wstydem itp.

Dla ludzi, którzy korzystają — zwłaszcza od niedawna — z emerytury, możliwość pracy w zmniejszonej liczbie godzin czy to w zakładzie pracy, czy chałupniczo w domu ma duże znaczenie nie tylko materialne, ale wpływa mobilizująco psychicznie, podtrzymuje sprawność umysłową i równowagę psychiczną, przeciwdziałając depresji psychicznej, wypływającej z poczucia osamotnienia i bezużyteczności.

Sprawa zabezpieczenia materialnego ludzi żyjących na wsi we własnych gospodarstwach rolnych ma bardziej tradycyjne formy. W razie kalectwa i niezdolności do pracy do świadczeń alimentacyjnych na rzecz poszkodowanego zobowiązana jest jego najbliższa rodzina. Jak wiadomo, nie odbywa się to nieraz bez dotkliwych konfliktów i dopiero odpowiedni terenowo sąd opiekuńczy ustala kierunki alimentacji. Jeżeli natomiast jest to osoba samotna, to z braku innych środków materialnych może starać się o stały lub okresowy zasiłek z opieki społecznej.

Powodzenie w rehabilitacji ludzi starszych jest uzależnione w dużej mierze od współpracy środowiska domowego pacjenta z całym zespołem rehabilitacyjnym. Zainteresowanie się potrzebami pacjenta, spokojna i życzliwa atmosfera domowa, zachęta do leczenia się i podtrzymywanie wiary w skuteczność zabiegów rehabilitacyjnych, rozsądna pomoc i wprowadzenie pewnych prostych udogodnień technicznych w domu — oto sprawy, na które mógłby zwrócić uwagę lekarz w rozmowach z członkami rodziny pacjenta.

Trudniejsze znacznie są problemy ludzi starszych i zupełnie samotnych. Zagubieni w dużym mieście lub na odludnej wsi nie są już w stanie wykonywać samodzielnie wszystkich czynności codziennych, ale przy odpowiedniej pomocy mogliby przebywać we własnych domowych warunkach, tym bardziej że trudno o miejsce w domach pomocy społecznej i na ogół ludzie nie chcą opuszczać swojego domu. W takich przypadkach lekarz rejonowy czy leczący specjalista, terenowy opiekun społeczny lub pracownik socjalny mogą wystąpić do właściwego zespołu opieki zdrowotnej o przydzielenie siostry z punktu PCK opieki nad chorym w domu na z góry określoną liczbę godzin dziennie lub tygodniowo.

Na wsiach, gdy brak jest odpowiedniego personelu, terenowy opiekun społeczny może zorganizować pomoc sąsiedzką. W krańcowych przypadkach, gdy pacjent nie jest zdolny do samodzielnego życia przy częściowej pomocy innych osób, może przejść pod stałą opiekę w domu pomocy społecznej dla przewlekle chorych. Warto tu jeszcze raz podkreślić rolę terenowych opiekunów społecznych tak w miastach, jak i na wsi. Oni bowiem są inicjatorami i wykonawcami różnych form akcji opiekuńczej, służąc informacjami, radą i pomocą.

Rozrywki kulturalne w rehabilitacji psychologicznej ludzi starszych, jak różnego rodzaju kluby rencistów, seniorów, kluby zakładowe, wczasy dla emerytów i rencistów (z zasady organizowane w miesiącach po szczycie urlopowym) i różne formy kontaktów między zakładem pracy a jego dawnymi pracownikami odgrywają w życiu ludzi starszych wielką rolę.

89