006 (41)

70

reprezentuje .intylcgiiymiz-icyjną strategię, co zresztą wydaje się raczej zjawiskiem historycznym. I. liudgc i D. Furlie zaproponowali kategorię wspomnianej już wcześniej izw. orientacji problemowej (Budge, Forlic 19£3). W ramach kunkremego systemu poi i tycznego pojawiaj/, się pewne kwestie polityczne, które mogą mieć bardzo duży wpływ na wynik rywalizacji wyborczej. Nic tylko więc takie czynniki jak lojalność partyjna czy poziom ..ideologicznej" polaryzacji maja wpływ na sposób przygotowania strategii partii, i ewentualne jej powodzenie. ale również dobru kwestii politycznych (selektywna polityzacja kwestii społecznych). W elekcie partie wchodząc do rywalizacji politycznej prezentują określona oieitę programową, która może stać się dość efektywnym sposobem manipulowania opinią publiczna. M. I.aver proponuje konstrukcję przestrzeni politycznej {jioiiry spacc). W jego interpretacji pozostaje* ono niczym innym, jak konwencjonalnym sposobem określenia programowych pozycji partii politycznych w tamach narodowego układu rywalizacji. Porównanie katalogu kwestii politycznych, które znalazły się w manifestach partyjnych, może stać się efektywnym sposobem określenia poziomu polaryzacji wewnątr/sysieinowej.

7. koncepcją dystansu ideologicznego (programowego) ściśle wiąże się kwestia wzorców zachowań koalicyjnych, rozumianych jako utrwalone standardy koopoai yjnwh zachowań partii politycznych, t .'sytuowanie- partii w przestrzeni i ywjii/acjj i jednowymiarowej czy leż wielowymiarowej) stanowi przecież dość istotną wskazówkę, jeżeli chodzi o wyjaśnienie kooperacyjnego (czy nieko-nperacyjncgo) stylu ich zachowań. Sformowanie pewnych koalicji gabinetowych jest bardziej prawdopodobne niż innych, a jedną z isioinycb przesłanek w tym względzie pozostaje miara dystansu dzielącego ugrupowania przede ws/.ysikiui ua plavzi zyzim* parlamentarnej. .d<- również wylnw/cj. W dalszej części pracy iulciesnwae mmc l\*dą mc tyle w/oiro zachowań koalicyjnych (gabinetowych], co raczej systemy przetargów koalicyjnych ukształtowane w ramach określonych konfiguracji systemu partyjnego (zcb. rozdz. lii pkl. !). Uwagi dotyczące typów koalicji potraktuję jako sposób egzemplifikacji pew-nych bardziej generalnych hipotez wyjaśniających mechanizm funkcjonowania

systemu puicyjnego.

Te n /v kis iel u są n:i|i /.s ście| slnsuWnnc ss* pinpouow.uiyi Ji W' literaturze pr/.edmiiitu lypolugiacli czy leż. klasyfikacjach systemów partyjnych. Charakteryzują one strukturalno właściwości systemu partyjnego i rzeczywiście tworzą jego ,.jądro". Wyjaśnienie jednak rywalizacyjnych powiązań między partiami nie byłoby peJne bez uwzględnienia kilku dodatkowych czynników, choć usy-iiiow;iuy_vh w ni<K/eiiiu systenui partyjnego, In jednak mających wpływ na jego luiikcionowanU:.

Struktura podziałów .socjopolitycznydi. Zjawisko polaryzacji wiąże się ściśle z układom podziałów socjopolitycz.nych określający cli charakter domi-nojącycii w ramach systemu partyjnego konfliktów. Właśnie one wyznaczają zasadnicze linie konfrontacji politycznej w ramach ..polis" i praktycznie decy-

dują o sposobie sinikluryzacji pr/csijzcni rywalizacji międzypartyjnej oraz pro gramowej konfiguracji partii politycznych. W zależności od lego. czy mamy du czynienia z jednym dominującym lypcm konfliktu.politycznego czy leż wzajemnie powiązanym układem dwóch lub więcej konfliktów, można mówić o jed nowymi aro wości luh wielowymiarowości przestrzeni rywalizacji. Fakt ten z kolei nic pozostaje bez wpływu na sposób slrukluryzacji systemu partyjnego Liderzy partii dążąc do optymalizacji strategii wyborczych muszą uwzględnić w jej ramach zwłaszcza u: kwestie polityczne (programowe), które w sposób iw/pośredni lub pośredni stanowią wyraz grupowej orientacji częśo: elektoratu, a więc lym samym odzwierciedlają strukturę dominujących w ramach społeczeństwa konfliktów. Partie „polityzują” określone kwestie społeczae, wiążąc w ten sposób politykę z interesami grupowymi, których kontrola uprawdo-podabnia osiągnięcie wymiernych korzyści wyborczych. Właśnie ten aspekt stanowi istotę kategorii określanej mianem podziału s ocjopol i ty c z nogo.

S. M. Lipset i S. Rokkan zajmowali się procesem kształtowania współ czesnych systemów partyjnych właśnie w kontekście procesu pojawiania się określonej struktury podziałów socjopolitycznych i ich transformacji w określoną konfigurację partii politycznych (Lipsel, Rokkan 1967, s. 33-50). Typologia przez nich zaproponowana opiera się tm próbie stworzenia „modelu alternatywnych sojuszy oraz układów opozycyjnych (...1 Nasz model ma słu/yc vrei|tikuwan:ii ogromnej różnorodności istniejących sy stemów partyjnych do uporządkowanego układu będącego konsekwencją decyzji oraz wydarzeń, które imały miejsce w trzech istotnych fazach rozwoju każdego narodu" (Lipset, Rnkkan 1967, s. 123}. Tc trzy fazy rozwojowe to reformacja, rewolucja narodowa uraz rewolucja industrialna. Podejście genetyczne P. Maira, oparte na analizie konfiguracji „lod/iu" pat lii w zachodnioeuropejskich systemach party jayc-i. jest Ojl/.yo) innym jak właśnie próbą zwrócenia uwagi na fakt ich ‘/.różnicowaniu ideologicznego oraz metodą służącą powiązaniu procesu rywalizacji międzypartyjnej ze strukturą podziałów socjopolitycznych (grupowy model idemy Akacji partyjnej).

IVzv.sunięcói poparciu wyl>oic/ego [votutUitv). M. Pcdrrsci'. /nproponował klasyfikację systemów partyjnych opartą właśnie na takim kryterium (Pedcrson 1979, s. 6-12 oraz 1933). Samą klasyfikację, a zwłaszcza sposób, w jaki autor interpretuje zgromadzone dane, przedstawię sv dalszej części pracy (zob. rozdz. III pkt. 5). Teraz ograniczę się do wyjaśnienia istoty koncepcji przesunięcia poparcia wyborczego.

F.luiuciK ten odnosi się. jedynie do płaszczyzny rywalizacji wyborczej, jednak konsekwencjo lego typu zmian mogą dotknąć i pozostałe sfery aktywności partii politycznych. M. Pedcrsena interesował jedynie, stosując terminologię G. Sarto-fiCgo, format wyborczego systemu partyjnego: „liczba partii rywalizujących w wyborach oraz dystrybucja siły wyborczej pomiędzy tymi partiami" (Pedcrsen