0000023 (7)

Z obserwacji i badań przeprowadzonych w warunkach rehabilitacji zawodowej wynika, że ludzie z normalnymi stosunkami anatomicznymi w obrębie pleców i kręgosłupa są w stanie trzymać ciężary (nie wliczając w to ciężaru głowy, ramion i części tułowia) dochodzące do 140°/o wartości maksymalnej siły izometrycznej pleców mierzonej na wysokości barków przy kręgosłupie utrzymywanym w normalnej pozycji. Jeżeli tułów jest w czasie pracy ustawiony w pozycji pochylonej pod kątem 45°. należy zredukować obliczoną wartość o 0.8 do 0,6 zależnie od częstości podnoszenia ciężarów w takiej pozycji w jednostce czasu (na minutę).

W codziennej pracy zawodowej inwalidy wskaźniki siły izome-trycznej mięśni grzbietu mogą ulec dalszej redukcji, na przykład dla pojedynczych podniesień do około 70%, dla serii podniesień do 55—40°/o i dla trzymania ciężaru w czasie około 1 minuty do 30— 35% maksymalnej siły izometrycznej mięśni grzbietu. Należy zaznaczyć, że niewydolność innych zespołów mięśniowych zarówno w obrębie kończyn górnych, jak i dolnych także może wpływać na zmniejszenie tych wskaźników [6].

W praktyce stosuje się nieraz zasadę, że ciężary podnoszone jednorazowo w pracy nie mogą przekraczać 50% ciężaru ciała osoby, która dokonuje tego wysiłku. Indywidualne różnice mogą być tutaj bardzo duże ze względu na stopień ograniczenia sprawności fizycznej w wyniku kalectwa lub schorzenia. Dlatego jednym z celów usług z zakresu diagnostyki rehabilitacyjnej powinno być określenie, jakie ciężary mogą być podnoszone przez konkretnego inwalidę.

O efektywności podnoszenia ciężarów z podłogi decyduje zarówno technika (prosty grzbiet), jak przede wszystkim siła mięśni pleców, a także siła nóg i ramion. W przypadku unoszenia ciężarów z wysokości stołu na wysokość głowy takim ograniczeniem będzie siła ramion i pasa barkowego. Fakt ten stwierdzono na podstawie badań [56] określając możliwości podnoszenia ciężaru ze stałej wysokości na półkę umieszczoną na poziomie głowy badanego. Badany stał w wyprostowanej pozycji, a położenie półki dostosowywano do jego wzrostu, tak aby znajdowała się ona na wysokości koniuszka nosa. Wyjściowy ciężar, który miał być umieszczony na półce, wyliczano według wzoru:

% X (pchnięcie prawym + pchnięcie lewym ramieniem)

Przez dodawanie lub odejmowanie ciężaru określono maksymalny ciężar, który inwalida mógł podnieść na półkę. Stwierdzono wysokie korelacje między siłą izometryczną mięśni grzbietu, ramion i ciężarem. który może być podniesiony, a także wysokie korelacje między siłą chwytu ręki i siłą pchnięcia ramieniem.

Sportu inwalidów nie można uważać za odmianę sportu wyczynowego. Zagadnienie to należy rozpatrywać raczej w fizjologicznych kategoriach adaptacji organizmu do wysiłków fizycznych. Wysiłki te muszą być dozowane dla inwalidów bardzo ostrożnie i racjonalnie, ponieważ rezerwy ustrojowe inwalidy zawsze są mniejsze aniżeli człowieka w pełni wydolnego i sprawnego fizycznie. Dlatego należy w tym miejscu podkreślić, że sport stanowi jedynie formę usprawniania fizycznego inwalidów, bardzo zresztą cenną z uwagi na swe walory terapeutyczne, jak również społeczne.

Uprawianie sportu wywołuje u inwalidów trwalsze zainteresowanie aktywnością ruchową niż inne postacie ćwiczeń fizycznych; ze względu na natężenie ćwiczeń i siłę pobudzeń emocjonalnych sprzyja szybszemu wyrównaniu ograniczeń sprawności fizycznej spowodowanych chorobą lub trwałym urazem. Inwalidzi w swoich wypowie-

Tabela 4

Motywy uprawiania sportu pr/ez inwalidów na tle zawodników uprawiających sport wyczynowy (kwalifikowany)

Motywy	Inwalidzi uprawiający sport [86]	Zawodnicy uprawiający sport kwalifikowany [50]
	w procentach
Względy zdrowotne Względy rekreacyjne (turystyka, wesoła at-	31.8	3.9
niosfera w sporcie, walka z kompleksami itp.) Potrzeba aktywności ruchowej oraz pragnienie doznawania swoistych związanych z nią	24,6	1,2
emocji Potrzeba przygotowania się do innych form	24,1	25.3
działalności społecznej	10,7	1,9
Chęć współzawodnictwa Dążenie do uzyskania wysokiego poziomu	9,8	18.7
sprawności fizycznej Dążenie do sukcesu gwarantującego aprobatę	9,8	5,2
oraz pozycję społeczną Chęć podejmowania swoistych zadań technicznych i taktycznych z danej dyscypliny	7,2	51,8
sportu	1,7	14,5
Względy ekonomiczne	—	—
Pragnienie doznań estetycznych	—	1,9

47