03 (56)

jyg Część I. Podstawy komunikacji

Wiadomości niewerbalne są o wiele częściej wieloznaczne niż wiadomości werbalne z powodu różnorodności kanałów, przez które są komunikowane i wielu możliwych znaczeń sygnałów niewerbalnych. Znaczenie przypisane sygnałom niewerbalnym różni się kulturowo, co może wprowadzić jeszcze więcej niejednoznaczności. kiedy mamy do czynienia z komunikacją międzykulturową. Dlatego też konieczne jest zastanowienie się nad kulturowym kontekstem, w którym sygnał niewerbalny jest użyty, jak również nad wdasnymi uczuciami i tendencyjnością spostrzegania.

Oprócz wieloznaczności, komunikacji niewerbalnej często towarzyszy niższy poziom świadomości niż w przypadku komunikacji werbalnej. Większość ludzi uświadamia sobie, kiedy dochodzi do mówienia, ale często są dużo inniej świadomi sygnałów niewerbalnych. Czasami, nie mając takiego zamiaru, wysyłamy wiadomości niewerbalne albo nieświadomie reagujemy na niewerbalne wiadomości wysyłane przez innych. Stwarza to dużo okazji do nieporozumień.

Wreszcie, komunikacja niewerbalna, w porównaniu z werbalną, jest dużo częściej używana do przekazywania emocji i wiadomości ważnych dla budowy i rozwoju relacji międzyludzkich. Ludzie wykorzystują komunikację werbalną do , przekazywania myśli, łaktów i opinii, a niewerbalną do przekazywania uczuć (Burgoon, 1994). Mówimy ludziom, co myślimy, słowami, ale by przekazać uczucia, dotykamy, uśmiechamy się i przybliżamy się do siebie nawzajem.

Biorąc pod uwagę podane cechy komunikacji niewerbalnej, kompetentna komunikacja polega na zdolności uświadamiania sobie, że ciągle, często na poziomie nieświadomym, wysyłamy i odbieramy wiadomości niewerbalne. Ważne jest, by uświadamiać sobie wiele wysyłanych sygnałów niewerbalnych oraz swoje reakcje na niewerbalne sygnały innych. Zmniejszenie wieloznaczności jest możliwe dzięki jak najdokładniejszym wyjaśnianiu znaczenia sygnałów niewerbalnych.

5.2. Dlaczego komunikacja niewerbalna jest ważna?

Sprawdż. czy włesz?

W jakich sytuacjach komunikacyjnych komunikacja niewerbalna jest najbardziej znacząca i dlaczego

Znaczenie komunikacji niewerbalnej przedstawia znana anegdota o prezydencie Franklinie D. Rooscvelcie. Prezydent witał gości czekających w kolejce w Białym Domu. Ludzie przechodzili, wymieniali uścisk rąk z prez>dentcm₍ mówiąc: „Dobry wieczór, panie prezydencie, jak się pan czuje?" Niewerbalnie Rooseve!t odpowiadał _ tak. jak można było oczekiwać. Był uprzejmy, uśmiechał się i potakiwał, ale w tym czasie odpowiadał: „Dobrze, dziękuję, ale właśnie zamordowałem swoją teściową". Zadziwiające, że nikt nie zauważył, co prezydent powiedział! Ludzie zwracali uwagę jedynie na sygnały niewerbalne Roosevclta, a nie na jego wiadomość słowną.

Anegdota o Rooscvelcie była powtarzana lak często, że trudno stwierdzić, czy rzeczywiście wydarzyło się to dokładnie w ten sposób. Wiemy jednak, że ludzie mają skłonność do zwracania uwagi na wiadomości niewerbalnie. Wczesne badanie porównawcze na temat wagi wiadomości wcrbal-

nych i niewerbalnych doprowadziło do wniosku, że komunikacja lud/ka jest w większości niewerbalna (Mehrabian. Fcrris, 1967). Zgodnie z tym badaniem, do 93% znaczenia emocjonalnego wiadomości jest komunikowane niewerbalnie. To pozostawia jedynie 7% dla znaczenia rzeczywiście wypowiedzianych słów.

Wyniki tego badania porównawczego zostały później skrytykowane ze względów metodologicznych (Lapakko. 1997). ponieważ było przeprowadzone jedynie na 37 studentkach pierwszych iat psychologii. Oczywiste jest, że niewłaściwe byłoby uogólnianie, jak przedstawiciele obu płci się komunikują, na podstawie wyników zebranych od 37 kobiet. W podsumowaniu wielu różnych badań na temat znaczenia komunikacji niewerbalnej stwierdzono, że bardziej praw-dziwc jest uznanie, że 65% znaczenia wiadomości w trakcie rozmowy pochodzi z. sygnałów niewerbalnych, co zostawia 35% dla komunikacji werbalnej (Philpot, 1983). Rysunek 5.1 przedstawia tę dominację komunikacji niewerbalnej. Wyniki te pokazują, że komunikacja niewerbalna jest niezbędna do kompetentnej komunikacji oraz do budowania wzajemnego zrozumienia.

RYSUNEK 5,1_

Dominacja komunikacji niewerbalnej

Jak dużo w twoje, wiadonoid jest komunikowane nśwertwiroe? Podsumowanie badan stwierdza, ze zadziwiająco wiele. 65% ze znaczenia wiadomości w rozmowę jest komunikowane przy użyciu sygnałów niewerbalnych (za: Phiłpol 1983).

Dalsze badanie pokazuje, że dzieci, którym brak zdolności niewerbalnego komunikowania się, zawierają mniej przyjaźni i częściej czują się niekompetentne, co prowadzi do depresji i innych negatywnych uczuć (Duke, Nowicki, 1995; Nowicki, Canon, 1997). W przypadku dorosłych, efektywne wykorzystanie sygnałów niewerbalnych przyczynia aę do satysfakcjonujący ch związków intymnych