03 5

176    1. Podstawy komunikacji

Wiadomości niewerbalne są o wiele częściej wieloznaczne niż wiadomości werbalne z powodu różnorodności kanałów, przez które są komunikowane i wielu możliwych znaczeń sygnałów niewerbalnych. Znaczenie przypisane sygnałom niewerbalnym różni się kulturowo, co może wprowadzić jeszcze więcej niejednoznaczności. kiedy mamy do czynienia z komunikacją międzykulturową. Dlatego też konieczne jest zastanowienie się nad kulturowym kontekstem, w którym sygnał niewerbalny jest użyty, jak również nad własnymi uczuciami i tendencyjnością spostrzegania.

Oprócz wieloznaczności, komunikacji niewerbalnej często towarzyszy niższy poziom świadomości niż w przypadku komunikacji werbalnej. Większość ludzi uświadamia sobie, kiedy dochodzi do mówienia, ale często są dużo mniej świadomi sygnałów niewerbalnych. Czasami, nie mając takiego zamiaru, wysyłamy wiadomości niewerbalne albo nieświadomie reagujemy na niewerbalne wiadomości wysyłane przez innych. Stwarza to dużo okazji do nieporozumień.

Wreszcie, komunikacja niewerbalna, w porównaniu z werbalną, jest dużo częściej używana do przekazywania emocji i wiadomości ważnych dla budowy i rozwoju relacji międzyludzkich. Ludzie wykorzystują komunikację werbalną do , przekazywania myśli, faktów i opinii, a niewerbalną do przekazywania uczuć (Burgoon, 1994). Mówimy ludziom, co myślimy, słowami, ale by przekazać uczucia, dotykamy, uśmiechamy się i przybliżamy się do siebie nawzajem.

Biorąc pod uwagę podane cechy komunikacji niewerbalnej, kompetentna komunikacja polega na zdolności uświadamiania sobie, że ciągle, często na poziomie nieświadomym, wysyłamy i odbieramy wiadomości niewerbalne. Ważne jest, by uświadamiać sobie wiele wysyłanych sygnałów niewerbalnych oraz swoje reakcje na niewerbalne sygnały innych. Zmniejszenie wieloznaczności jest możliwe dzięki jak najdokładniejszym wyjaśnianiu znaczenia sygnałów niewerbalnych.

5.2. Dlaczego komunikacja niewerbalna jest ważna?

Sprawdż. ery wiesz?

W jakich sytuacjach komunikacyjnych komunikacja niewerbalna jest najbardziej znacząca t dlaczego

Znaczenie komunikacji niewerbalnej przedstawia znana anegdota o prezyden* de Franklinie D. Roosevelcie. Prezydent witał gości czekających w kolejce w Białym Domu. Ludzie przechodzili, wymieniali uścisk rąk z prezydentem, mówiąc: „Dobry wieczór, panie prezydenrie, jak się pan czuje?" Niewerbalnie Roosevelt odpowiadał tak. jak można było oczekiwać. Był uprzejmy, uśmiechał się i potakiwał, ale w tym czasie odpowiadał: „Dobrze, dziękuję, ale właśnie zamordowałem swoją teśdową". Zadziwiające, że nikt nie zauważył, co prezydent powiedział! Ludzie zwracali uwagę jedynie na sygnały niewerbalne Roosevclta, a nie na jego wiadomość słowną.

Anegdota o Rooscvelde była powtarzana tak często, że trudno stwierdzić, czy rzeczywiśde wydarzyło się to dokładnie w ten sposób. Wiemy jednak, że ludzie mają skłonność do zwracania uwagi na wiadomośd niewerbalnie. Wczesne badanie porównawcze na temat wagi wiadomośd wcrbal-

nych i niewerbalnych doprowadziło do wniosku, że komunikacja lud/ka jest w większości niewerbalna (Mehrabian. Fcrris, 1967). Zgodnie z tym badaniem, do 93% znaczenia emocjonalnego wiadomości jest komunikowane niewerbalnie. To pozostawia jedynie 7% dla znaczenia rzeczywiście wypowiedzianych słów.

Wyniki tego badania porównawczego zostały później skrytykowane ze względów metodologicznych (La pak ko. 1997). ponieważ było przeprowadzone jedynie na 37 studentkach pierwszych lat psychologii Oczywiste jest, że niewłaściwe byłoby uogólnianie, jak przedstawiciele obu płci się komunikują, na podstawie wyników zebranych od 37 kobiet. \V podsumowaniu wielu różnych badań na temat znaczenia komunikacji niewerbalnej stwierdzono, żc bardziej prawdziwe jest uznanie, żc 65% znaczenia wiadomości w trakcie rozmowy pochodzi z sygnałów niewerbalnych, co zostawia 35% dla komunikacji werbalnej (Philpot, 1983). Rysunek 5.1 przedstawia tę dominację komunikacji niewerbalnej. Wyniki te pokazują, że komunikacja niewerbalna jest niezbędna do kompetentnej komunikacji oraz do budowania wzajemnego zrozumienia.

RYSUNEK 5.1_

Dominacja komunikacji niewerbalnej

Jak dużo w twoje; wiadomości jest komunikowane niewerbalna? Podsumowanie badań stwierdza, ze zadziwiająco wiele: 65% ze znaczenia wiadomości w rozmowę jest komunikowane przy użyciu sypwłów niewerbalnych (za.- Philpot 1983).

Dalsze badanie pokazuje, że dzieci, którym brak zdolności niewerbalnego komunikowania się, zawierają mniej przyjaźni i częściej czują się niekompetentne, co prowadzi do depresji i innych negatywnych uczuć (Duke, Nowicki, 1995; Nowicki, Canon, 1997). W przypadku dorosłych, efektywne wykorzystanie sygnałów niewerbalnych przyczynia się do satysfakcjonujący ch związków intymnych