08 (33)

jg0 Część I. Podstawy komunikacji

i dotknął lekko ramienia Samanthy, gdy prosił ją o spotkanie. Stanowiło to niewerbalny sygnał oznaczający początek ich związku. Obrońcy w sądzie korzystają z dotyku, aby podkreślić naturę swojego związku z klientami. Adwokat może celowo dotknąć klienta, by wysiać wiadomość do lawy przysięgłych, że osoba la daje się lubić, nie budzi odrazy i można jej dotknąć.

Ludzie używają dotyku jako rytuału społecznego, a zamiast „cześć" i „do widzenia" wykorzystują uścisk rąk. objęcia i pocałunki. Różne grupy kulturowe i społeczne mają w łasne formy rytualnego dotykania. W Ameryce Północnej, jeżeli dwie osoby zgadzają się albo są czymś podniecone, to każda z nich unosi swoją dłoń i dłonią do przodu uderza w^Te wzniesioną rękę drugiej. Pozdrowienie to, pochodzące z afroamen kańskiego „daj piątkę", przeniknęło do kultury północnoamerykańskiej i stało się „przybiciem pupki". Jednak obecnie „przybicie piątki" jest już traktowane przez kulturę hip-hopową jako staromodne i zostało zastąpione „smkniędcm kostkami pięści". Pozdrowienie to stało się popularne w św iecie sportowym i prawdopodobnie w kulturze Ameryki Północnej stanie się ważniejsze niż „przybicie piątki".

Ilość dotyku między ludźmi różni się w zależności od kultury. W pionierskim badaniu na temat zachowań dotykowych, badacze obserwowali dorosłe paty w kawiarniach w różnych kulturach przez jedną godzinę (Jourard, 1966). W ciągu jednej godziny, paty dotykały się nawzajem sto osiemdziesiąt razy w San Juan. Puerto Rico; sto dziesięć razy w Paryżu, dwa razy w Gainsvi!le na Florydzie i zero razy w Londynie w Anglii. Podobne wyniki uzyskano w badaniu porównującym zachowania dotykowe w kulturach niskiego poziomu kontaktu północnej Lu ropy i kulturach wysokiego poziomu kontaktu południowej F.uropy (Remland, Jones, Brinkman. 1995). Włosi i Grecy, w trakcie zwykłej rozmowy, dotykali się dużo częściej niż Anglicy, Francuzi i Holendrzy. Ludzie podjudzenia żydowskiego dotykają się w dużym stopniu, dotyk jest mniej powszechny wśród Chińczyków i Japończyków. Oprócz wiedzy na temat tego. jak często można się dotykać w danej kulturze, konieczna także jest znajomość wynikających z kulimy tabu dotykowych. Na przykład, muzułmanie w kulturze arabskiej jedzą prawą ręką i używają jej w sytuacjach publicznych i społecznych - lewą rękę rezerwują do używania w toalede. Dlatego dotknięcie Araba muzułmanina lewą ręką jest uznawane za obraźliwe (Samovar, Mills. 1998).

Istnieją także różnice w zachowaniach dotykowych między płciami (Wood, 1994). Kobiety są bardziej skłonne do uśrisków i wykorzystywania dotyku dla wyrażania wsparcia i przywiązania. Mężczyźni używają dotyku, b\ pokazywać swoją władzę lub wyrażać pragnienia seksualne. Mężczyźni mają tendencję do dotykania kobiet częściej niż kobiety dotykają mężczyzn. Osoby o wyższym statusie społecznym, bez względu na płeć, dotykają osób o niższym statusie częściej niż dzieje się to w drugą stronę. Oto kilka sugestii dotyczących kompetentnego korzystania z dotyku w komunikowaniu się.

■ Upewmj się, jakie zachowania dotykowa są stosowane w danym związku i sytuacji.

To, co jest stosowne wobec dobrego przyjaciela, może nic być stosowne w pracy.

a to, co jest stosow ne w domu, może nie być akceptowane publicznie.

■    Pamiętaj, ze twój zamiar dotknięcia kogoś może być żle zrozumiany, me tylko przez osobę, której dotykasz, ale takie przez inne, obserwujące cię osoby.

■    Zwracaj uwagę na to. jak inni reagują na dotyk. Ludzie mają różne preferencje.

Jeżeli ktoś reaguje negatywnie, okaż zrozumienie dla jego uczuć i przeproś.

5.4.4 Głos

Jakość głosu sama w sobie jest dodatkowym wymiarem komunikacji niewerbalnej. Parajęzyk. nazywany także wokaliką albo wokalizacją, zawiera wszystkie niewerbalne elementy dotyczące wykorzystania głosu. By zbadać rolę głosu, w jednym z badań porównano wpływ intensywności głosu i dotyku na chęć współpracy między ludźmi (Remłand, Jones, 1994). Badacze wykorzystali „technikę fałszywej kartki pocztowej" i prosili obce osoby o wysyłanie do nich kartki pocztowej. W jednej sytuacji, osoba proszona o wysłanie kartki była dotykana w ramię. W innej sytuacji, nie było dotyku, ale intensywność głosu była zróżnicowana: słaba, średnia lub głośna. Większa intensywność    _cry

głosu była najbardziej skuteczna w nakłonieniu ludzi do wysłania Szybtaić, wysokoit czy kartek pocztowych.    intensywność gfosu

Składowe twojego głosu, które wpływają na kompetencję komunikacyjną, to szybkość (prędkość, z jaką mówisz), wysokość ^ w relacjach (niski lub wysoki głos) i intensywność (głośność). Większość nau- kuefperaaulnycn, c/ycieli komunikowania zgadza się, że umiejętność zróżnicowanego gwpowych >M«dystoctw*

wykorzystywania tych cech jest konieczna, by być postrzeganym jako ^pfIgt7*^wera3?_

osoba przekonująca, kompetentna i dynamiczna. Jeśli będziesz mówić

głośniej i bez wałiania, oczywiście w sposób rozsądny, to będziesz spostrzegany

jako bardziej pewny siebie i bardziej atrakcyjny (Kimble, Scidcl. 1991; Zuckcrinan,

Driver. 1989).

Oprócz zróżnicowania wokalnego, wiadomości niewerbalne komunikują też brak głosu i cisza. Na co dzień jesteśmy otoczeni przez różne dźwięki i bodźce.

Brak dźwięku łub krótkie pauzy mogą więc wysyłać istotne wiadomości (ł^ira.

1995; Martyres, 1995). Cicha pauza może podkreślić ważność jakiejś uwagi oraz pozwolić słuchaczom na refleksję na temat tego, co było powiedziane. Co więcej, efektywne wykorzystanie ciszy pomaga w unikaniu wypełnionych przerw albo niepłynności. zakłóceń i przery wników, które pojawiają się, gdy mówisz, szczególnie kiedy jesteś zdenerwowany (np.: um, no w iesz. OK). Badania ludzi, którzy w radio podczas rozmów robią dużo .ummm" wykazały, że zbyt dużo takich przerywników miało negatywny wpływ na to, co słuchacze myśleli o mówiącym (Christcnfcld,

1905). Może tak się dziać, ponieważ słuchacze zakładają, ic mówca, który używa dużo „ummm". jest albo pełen niepokoju, albo nieprzygotowany.

lak jak w przypadku innych rodzajów komunikacji niewerbalnej, ludzie wykorzystują parajęzyk w odmienny sposób w zależności od pld (Wood. 1994). Na ogól, kobiety, kiedy mówią, używają bardziej miękkiej wysokości, niższej głośności i bardziej zróżnicowanego języka. Tak właśnie robiła Samantha w kawiarni, kiedy