0000053 (4)

Guzy i zmiany guzopodobne kości

Uwagi wstępne

W narządzie ruchu, a zwłaszcza w układzie szkieletowym, występują zmiany nowotworowe przerzutowe i pierwotne. Przerzuty zdarzają się bardzo często. Ich źródłem jest prawie zawsze rak narządów wewnętrznych, wyjątkowo mięsak. Pierwotne zmiany nowotworowe narządu ruchu są prawie wyłącznie pochodzenia mezenchymalnego, przy tym guzy łagodne i zmiany guzopodobne są dosyć częste, a pierwotnie złośliwe guzy narządu ruchu (prawie wyłącznie mięsak) są rzadkie. W 1972 r. w Polsce zachorowało na pierwotnie złośliwe guzy narządu ruchu 229 mężczyzn i 192 kobiety (Koszarowski wg Buraczewskiego).

Nowoczesne podziały guzów kości są oparte na budowie mikroskopowej. W Polsce najczęściej stosowany jest podział Buraczewskiego, będący modyfikacją histogenetycznej klasyfikacji guzów Lichtensteina. Ostatnio grupa lekarzy z WHO przedstawiła nowy histoformatywny podział guzów kości (tabele 10—13).

Wszystkie rodzaje zmian nowotworowych mają duże znaczenie w klinice ortopedycznej. Niestety, w pierwotnych guzach złośliwych i przerzutach rokowanie jest poważne lub złe, a stosowane zabiegi są zwykle kaleczące. Guzopodobne zmiany, często o charakterze chorób układowych, powodują niejednokrotnie znaczne kalectwo. Niemniej wielokrotnie można uratować lub przedłużyć życie chorego i w wielu przypadkach nawet mnogich przerzutów nie rezygnuje się, w razie wskazań, z operacyjnej pomocy udzielanej choremu.

Wyniki leczenia może poprawić wczesne rozpoznanie. W formułowaniu wstępnego rozpoznania decydujący głos ma często rentgenolog, który powinien być poinformowany o wynikach badań pracownianych, danych z wywiadów i klinicznych. Szczególnie duże znaczenie ma obecność guza w tkankach miękkich. Ostateczne rozpoznanie może być w wielu razach ustalone przy ścisłej współpracy rentgenologa, klinicysty i histologa. Konieczność takiej współpracy jest obecnie z naciskiem podkreślana we wszystkich publikacjach.

Niemniej istnieją zmiany tak znamienne, że dopuszczalne jest operacyjne leczenie bez uprzedniej biopsji (odosobniona torbiel młodzieńcza, chrzęstniak paliczków, kostniak podpaznokciowy, typowy kostniak kostnawy, odosobniona wyrośl chrzęstno-kostna), lub też zaniechanie biopsji (naczyniak kręgu, wiele zmian guzopodobnych, jak: dysplazja włóknista, mnogie wyrośle chrzęstno-koslne, choroba Olliera, nerwiakowlókniakowatość).

We wszystkich przypadkach, w których obraz rentgenowski jest niepewny lub wieloznaczny, w przypadkach podejrzanych o guz olbrzymiokomórkowy, histiocytosis, złośli-wiejące guzy łagodne — o rozpoznaniu powinno decydować badanie histologiczne.

(Postępowanie w przypadkach podejrzanych o przerzuty — patrz str. 430).

Podejrzenie, lub nawet bezsporne rozpoznanie przez rentgenologa mięsaka wymaga natychmiastowego potwierdzenia histologicznego. Wszelkie inne badania, również angiografia, mają ograniczone znaczenie.

Absolutnie nie do pomyślenia — również z punktu widzenia odpowiedzialności prawnej — jest odjęcie kończyny lub naświetlanie tysiącami R bez dokładnej znajomości histologicznego obrazu guza.

[397]