062 (9)

3.4.3. Rzeczownik

Rzeczownik jest to człon główny grupy imiennej, człon zależny wyrażenia zdaniowego. Morfologicznie scharakteryzowany przez fleksyjną kategorię przypadka i liczby (por. jednak plurałia tantum i singularia tantum). Semantycznie rzeczowniki to leksemy o wyłącznej funkcji wyrażenia argumentowego, wyznaczającego jednostkowy przedmiot (imiona własne, niektóre zaimki tzw. rzeczowne) albo o funkcji wyrażenia predykatywnego denotującego klasę obiektów fizycznych (rzeczowniki pospolite o znaczeniu konkretnym) lub klasę stanów rzeczy (procesów, czynności, relacji statycznych - rzeczowniki o znaczeniu abstrakcyjnym).

3.4.4.    Problem zaimka

Zaimki - część mowy tradycyjnie wyodrębniana na podstawie kryteriów znaczeniowych (jako leksemy o funkcji wskazującej, deiktycznej), zresztą dalekich od precyzji, stanowią zbiór wewnętrznie niejednolity zarówno ze względu na swoje cechy syntaktyczne, jak i właściwości morfologiczne (por. np. różnice syntaktyczne i morfologiczne między takimi tradycyjnymi „zaimkami”, jak: len, ja, Kto, jakiś, żaden, wszystko, tu, kiedyś). W tradycyjnym swym zasięgu, różnym w różnych opracowaniach, zaimki nie są definiowane według jakichkolwiek kryteriów formalnych, ani nawet znaczeniowych (na czym np. ma polegać funkcja wskazująca zaimka kto lub czyj, nikt?).

W dalszym ciągu terminu „zaimek” będziemy używać w znaczeniu wąskim, na określenie podklasy rzeczowników (odpowiadającej tzw. zaimkom rzeczow-nym), wykazujących określone swoiste cechy syntaktyczne i morfologiczne w obrębie klasy rzeczowników. Syntaktycznie tak (wąsko) rozumiane zaimki wyróżniają się (podobnie jak imiona własne) jako leksemy niezdolne do spełniania funkcji predykatywnej, nie przyjmujące określeń atrybutywnych. Morfologiczną specyfikę zaimków stanowi nieodmienność według liczby (cecha wspólna z rzeczownikami pluraliami tantum i singulariami tantum) oraz swoista struktura fleksyjnych form przypadka z niepodzielną morfologicznie formą przypadkową, kumulującą funkcje wykładnika znaczenia leksykalnego i znaczenia gramatycznego (wskaźnika kategorii przypadka) zaimka lub z częściowym supletywizmem (zob. „Podstawowe pojęcia fleksji”, 3.2.1.) form fleksyjnych (zob. „Zaimek”).

Tzw. zaimki przymiotne ze względu na swoje syntaktyczne i morfologiczne cechy są po prostu albo różnego typu przymiotnikami (np. dzierżawcze mój, wasz, .... kwantyfikujące wszystek, każdy, żaden, pylajnc który, jaki, czyj, ...), albo też należą do klasy relatorów (który, jaki, czyj). Tzw. zaimki przyslowne to albo przysłówki (tu, gdzieś, zawsze, tamtędy, ...). albo relatory (kiedy, gdzie, skąd, dokąd, którędy, ...).

3.4.5.    Przymiotnik

Klasa leksemów o dystynktywnej funkcji członu zależnego grupy imiennej (funkcja predykatywna, jest dla przymiotników niedystynktywna, ponieważ spełniać ją mogą również leksemy należące do innych autosyntagmatycznych części mowy: poza czasownikiem predykatywnie używane są również rzeczow-

62