0000095 (3)

Korzystnie na wyniki usprawniania wpływa dobrze zorganizowane współzawodnictwo. Dlatego często tworzy się odpowiednio dobrane zespoły ćwiczeń.

A oto główne punkty, według których prowadzi się do usprawniania chorego:

1.    Zasada uświadamiania chorego, co do celowości i korzyści związanych z wysiłkiem fizycznym przy wykonywaniu ćwiczeń usprawniających.

2.    Zasada udziału chorego w pracy nad sobą (leczenie specjalistyczne i zabiegi fizyczne są tylko terapią bierną, umożliwiającą podjęcie terapii czyn nej).

3.    Zasada systematyczności ćwiczeń.

4.    Zasada utrwalania i doskonalenia ruchu na drodze częstego powtarzania ćwiczeń.

5.    Zasada stopniowania i dostępności ćwiczeń (od ćwiczeń łatwych do trudnych, od prostych do złożonych, od zwykłych do niezwykłych).

6.    Zasada poglądowości (przeżywania ćwiczeń przez chorego, a w razie niemożności pełnego wykonania ćwiczenia — tworzenie wyobrażenia ruchu opar te na poprzednio nabytych nawykach ruchowych).

7.    Zasada dążenia do urozmaicenia i atrakcyjności ćwiczeń.

Celowi stałej kontroli i oceny osiągnięć leczenia usprawniającego służy dokumentacja. Należy notować dane obejmujące stan miejscowy, siłę mięśniową, zakres biernych i czynnych ruchów w stawach, pomiary porównawcze obwodów kończyn, oraz stan i wydolność czynnościową, zwłaszcza w zajęciach codziennych.

Siłę mięśniową określamy według 6-stopniowej skali ocen: 0 — brak skurczu, 1 — ślad skurczu, 2 — czynny ruch po wyłączeniu ciężaru kończyny, 3 — czynny ruch z pokonaniem ciężaru kończyny, 4 — czynny ruch z małym oporem, 5 — pełna sprawność i wydolność jak w kończynie zdrowej.

Ćwiczenia bierne są to ruchy wykonywane przy pomocy terapeuty lub przyrządów bez współudziału chorego. Stosowanie ich zwiększa zakres ruchów w stawach porażonych i długo unieruchomionych, usuwa obrzęki i przykurcze. Zasadą przy wykonywaniu ruchów biernych jest unikanie używania siły (kość odwapniona jest krucha). Ruchy bierne stosuje się głównie w porażeniach i po zdjęciu długotrwałego unieruchomienia, kiedy siła mięśniowa nie pozwala na ćwiczenia czynne. Stosuje się je do czasu, kiedy chory potrafi wykonywać ruchy samodzielnie.

Przy mięśniach słabych, jeśli nie ma przeciwwskazań, wykonuje się ćwiczenia wspomagane. Polegają one na ułatwieniu ruchów kończyny siłą terapeuty. W następnym etapie przeprowadza się ćwiczenia w wodzie do momentu, gdy chory może wykonywać ruchy poza wodą.

Ćwiczenia w odciążeniu. Polegają na wykonywaniu ruchów kończyn z wyłączeniem ciężaru kończyny, a więc na taśmach, podwieszkach, w wodzie, wykorzystując właściwości wahadłowe kończyn, wyłączając siłę ciężkości itp. Celem tych ćwiczeń jest jak najszybsze umożliwienie choremu wykonywania czynnych ruchów w pełnym zakresie mimo osłabienia siły mięśniowej. Z chwilą uzyskania przez mięśnie siły 3 stopnia i ustąpienia bolesności stawów przystępuje się do ćwiczenia ruchów wolnych.

Ćwiczenia czynne. Należą tu ćwiczenia kondycyjne, sprawności i oporowe. Opór stawiany mięśniom można odpowiednio dawkować przez ustawianie osi kończyny w różnych płaszczyznach, w których wykonywanie ruchów może być łatwiejsze lub trudniejsze. Rozpoczyna się je, gdy chory swobodnie wykonuje ruchy czynne, a siła mięśniowa jest większa od 3 stopnia. Zasadniczą rolę odgrywa tutaj stopniowanie wysiłku. Rozróżnia się ćwiczenia oporowe (izometryczne), w których chory stwarza sobie sam opór impulsem płynącym

298