100 (6)

100

100

Konstytucyjny status jednostki

w jej stosunkach z władzami publicznymi (podstawowa rola przypada tu sądownictwu administracyjnemu oraz sądownictwu konstytucyjnemu).

85. To. że adresatem (podmiotem) obowiązków wynikających z konstytucyjnego zagwarantowania jednostce określonej sumy praw i wolności są organy władzy publicznej (w uproszczeniu można powiedzieć - państwo), jest oczywistą konsekwencją roli konstytucji jako aktu wyznaczającego granice działania państwa i jego organów (zob. pkt 18). Powstaje jednak pytanie, czy zachodzi też tak zwane horyzontalne działanie konstytucyjnych praw i wolności, a więc czy wyznaczają one nie tylko sferę relacji władza publiczna - jednostka, ale też sferę relacji między jednostkami. Jest na przykład oczywiste, że art. 32 konstytucji zakazuje instytucji państwowej dyskryminowania kobiet przy przyjmowaniu do pracy, ale czy z tego przepisu wynika też zakaz dyskryminowania kobiet przez pracodawców prywatnych? Nie chodzi też przy tym o sytuację, w której ustawodaw-stwo szczegółowe niejako przetłumaczyło ogólne zasady konstytucyjne na język konkretnych zakazów i nakazów (wówczas można bowdern mówić jedynie o tzw\ pośrednim horyzontalnym działaniu konstytucyjnych praw i wolności). Chodzi o możliwość bezpośredniego powołania przepisu konstytucyjnego (np. o zakazie dyskryminacji, o wolności słow'a czy o prawie do prywatności) jako podstawy żądania określonego zachowania od innej osoby fizycznej czy osoby prawnej.

Konstytucja z 1997 roku nie daje jasnej odpowiedzi na to pytanie (zob. jednak wyrok TK z 19 lutego 2002 roku, K 3/01. dopuszczający horyzontalne działanie prawa do prywatności). Trzeba natomiast zauważyć, że koncepcja horyzontalnego działania konstytucyjnych praw i wolności jest uznana i przyjęta (o czym już wiele lat temu pisał Zdzisław Kędzia) w wielu krajach zachodnich, a szczególnie rozwinięty charakter przybrała ona w RFN. Jak wskazał w jednym z orzeczeń niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny: „[...] szereg istotnych konstytucyjnych praw i wolności, choć nie wszystkie, nie tylko chronią obywatela wobec władzy państwowej, ale stanowią też podstawty porządku całego życia społecznego i wywierają bezpośredni wpływ' na stosunki prawne pomiędzy obywatelami”. Oczywiście, nie oznacza to, że można obywatela pociągnąć do bezpośredniej odpowiedzialności za naruszenie notyf konstytucyjnych. Oznaczać to jednak może, że sądy i inne organy państwowe % będą udzielały ochrony i egzekucji takim czynnościom i aktom prawa prywatnego, które kolidują z konstytucyjnymi prawami i wolnościami jednostki.

W polskim orzecznictwie nie zaznaczyło się dotąd szersze uznanie koncepcji horyzontalnego działania konstytucyjnych praw i wolności jednostki, wtydaje się jednak, że zarówno now'a konstytucja (a m.in. uniwersalny nakaz jej bezpośredniego stosowania), jak i doświadczenia zagraniczne pow'inno pozwolić na to w niedalekiej przyszłości.

V. Ograniczenia praw i wolności

86. Jest oczywiste, że we współczesnym społeczeństwie nie mogą istnieć prawa i wolności jednostki o charakterze absolutnym, bo konieczności życia publicz-i

y\» J V

•O irslui ■ : |)\ koftywa ł- /r ; •Im wolni nowiom lywncgi thiwuwj ••jTunicż' pi u woda Wirku, k ■•i* /ni p Koi Ailykul koi/ystai w u wic sad: usta sad; nosi ogr; ciuli pow w' a ochi

1)    t

2)    r

3)    ś

4)    z

5)    n

6)    v

Każ.t Ou/yć ocl w skazany o braku k kiytucyjm

Jest j /•• trudno tyczyłoby unormow ograniczę

v,_:::({,