114 (3)

*

114

Konstytucyjny status jednostki

czania bezrobocia, organizowania szkolenia zawodowego oraz robót publicznych (art. 65 ust. 5). Konstytucja ustanawia natomiast pewne prawa i wolności

0    bardziej szczegółowym charakterze:

a)    wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1), z którym łączy się zakaz wprowadzania obowiązku pracy, chyba żc w drodze ustawy (art. 65 ust. 2 - trzeba też pamiętać o art. 4 EKPCz zakazującym m.in. zmuszania do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej),

b)    prawo do minimalnego wynagrodzenia (art. 65 ust. 4),

c)    prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 66 ust. 1),

d)    prawo do wypoczynku - urlopy i dni wolne od pracy (art. 66 ust. 2).

e)    prawo do koalicji - organizowania się w związki zawodowe (art. 59 ust. 1), z czym łączą się uprawnienia związków do zawierania układów zbiorowych pracy, prowadzenia sporów zbiorowych oraz organizowania strajków pracowniczych; art. 59 ust. 2 i 3).

Konstytucja formułuje też ogólną zasadę, w myśl której „l-..) praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej” (art. 24 zd. 1), z czego wynika między innymi uprawnienie państwa do sprawowania nadzoru nad warunkami pracy (art. 24 zd. 2), zakaz stałego zatrudniania dzieci do lat szesnastu (art. 65 ust. 3). kompetencja państwa do ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 65 ust. 4)

1    maksymalnych norm czasu pracy (art. 66 ust. 2): wszystko to rzutuje na pozycję pracodawców, ograniczając swobodę umownego kształtowania warunków pracy, a tym samym - na swobodę działalności gospodarczej.

4)    Prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67), dotyczące tylko oby wate-1 i i odnoszące się do sytuacji niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo, do sytuacji osiągnięcia wieku emerytalnego, a także do sytuacji bezrobocia (o ile powstało ono w sposób niezawiniony, a obywatel nie ma innych środków' utrzymania). Dodatkowo konstytucja ustanawia prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych dla rodzin znajdujących się w' trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1).

5)    Prawo do (jchrony zdrowia (art. 68) - poza ogólnie sformułowaną normą, zgodnie z k t rąprau'o to przysługuje każdemu, art. 68 ust. 2 przyznaje obywatelom (i to niezależnie od ich sytuacji materialnej) równy dostęp do św iadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków' publicznych (w czym kryje się obowiązek państwa do stworzenia i utrzymywania publicznej służby zdrowia-zob. zwłaszcza wyrok TK z 7 stycznia 2004 roku, K 14/03). Ponadto art. 68 formułuje pewme zasady polityki państwa, takie jak zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku, zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska, popieranie rozwoju kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Oddzielne przepisy nakazują udzielanie przez władze publiczne pomocy osobom niepełnosprawnym (art. 69) oraz matkom przed i po urodzeniu dziecka (art. 71 ust. 2).

6)    Prawo do nauki (art. 70. zob. też art. 2 Protokołt* nr 1 do EKPCz), które do osiemnastego roku życia jest połączone z obowiązkiem nauki, przy czym nauka

a)

b)

c)

i Pr

VII. Od,

95. 1 konstytuc pociąga z /godnie > akty norm Snami za\ zaś z zas: władzy pu

t