1075

EUROPA IMIGRANTÓW

a wy uszanujcie nasze. Ale i tu spory procent Brytyjczyków muzułmanów czuje się wyobcowany.

► Senni jest młody, urodził się w Maroku w 1976 r. - a we Francji startował z blokowiska. Ale nie latał /. żulią. tylko się uczył. Założył swoje przedsiębiorstwo, jest nawet prezesem Federacji Młodych Przedsiębiorców we Francji, a ponieważ zna problemy {trudnej) integracji młodych imigrantów, minister do spraw miast powołał go do zespołu opracowującego ogólnokrajowy „plan spójności społecznej . Aziz Senni uważa, że przyczyną obecnych zajść są wieloletnie zaniedbania w polityce poszczególnych rządów wobec tych zones urbaines sensibles (stref miejskich o szczególnej wrażliwości), gdzie bezrobocie potrafi sięgać 40 proc., pisaliśmy o tym w poprzednim numerze. - To

miejsca wprost czekające na eksplozję społeczną, lak jak teraz; śmierć dwóch młodych ludzi była tylko iskrą, która padła na beczkę prochu - mówi Senni.

Przecież są rozmaite programy aktywizacji zawodowej, wsparcie materialne, ula twicnia w szkołach, kredyty? - pytamy go. - Alei nie! - protestuje Senni. - Nie ma żadnej konsekwencji ani logiki. Jakieś programiki trochę na prawo, trochę na lewo, a nieglohai-na, spójna polityka społeczna.

No, a panu się udało, chociaż nie windą, a po schodach? - pytamy. - Wiecie - mówi w USA funkcjonuje ..American dream”, czyli szlak, droga indywidualna kogoś, kto całkiem sam, od zera, buduje sobie godzinę życie. Otóż chciałbym, żeby istniało coś podobnego, marzenie francuskie. Aie przecież - w tradycji francuskiej istnieje duch solidarności, pomagania jeden drugiemu, a nie ta koncepcja indywidualistyczna jak w Ameryce. To co Senni mówi, nie spodobałoby się większości Francuzów. Większość uważa, że imigranci żyją zsocjalu. że pomaga im się nawet więcej niż trzeba, a socjal uzależnia i demotywuje.

/resztą we Francji jest to problem skali. Skoro mamy 750 owych zones urbaines sensibles z kilkoma milionami ludzi, to jak je zlikwidować i rozproszyć? To chyba niemożliwe? Senni i na to ma odpowiedź: laki podział na biednych i bogatych, twierdzi, podział na zones urbaines sensibles i resztę Francji może przypominać podział na Północ i Południe na święcie. Strefy wrażliwe to byłyby kraje Południa, a reszta Francji - bogate kraje tak zwanej Północy. Tu problem sprawiedliwszego podziału dóbr. - Większość Francuzów żyje dobrze, ma mieszkania, dostęp do pracy, do rozrywek i przyjemności, a ci z gett - ledwie przeżywają. To kwestia równości. Nie jestem za tym, by dawać. Ale ci, którzy się sta wiają do pracy, powinni być przyjmowani według kwalifikacji, a nie koloru skóry, rełigii czy pochodzenia.

Ale przecież Francja szczyci się właśnie programami wyrównywania takich szans. - Nie, zupełnie nie protestuje Senni i podaje przykład. Rząd chciał dać znak czegoś nowego, otwarcia, i ministrem do spraw' równych szans mianował Azouza Begaga, który, podobnie jak Senni, wyszedł ze środowiska imigrantów, kształcił się, przebił, jest kompetentny i rzeczywiście na to zasłużył. - Jest ministrem, ale słomianym. Nie ma budżetu, nie może uruchomić sam żadnych programów ani funduszów. To dowód, że owszem, chce się coś zrobić w sferze symbolicznej, ale nie prawdziwych działań.

Gdzie nie ma działań, są problemy. Zwrot „francuska choroba", który dotąd kojarzył się z seksem, od dwóch tygodni nabrał nowego znaczenia. Europa patrzy z rosnącym niepokojem na zamieszki we Francji, które tabloidy przezwały właśnie francuską chorobą. Bo skoro choroba, to i lęk przed epidemią. A skoro epidemia, to kwarantanna. Czy jednak można sobie tu wyobrazić jakiś kordon sanitarny? 1 jak miałby on wyglądać w sercu Europy, ojczyzny praw człowieka?

/takimi medycznymi metaforami trzeba bardzo uważać. Dolewają tylko oliwy do ognia, jak osławione „szumowiny" ministra

Sarkozyego. -Może tym francuskim bloker-sont chodziło, żeby dać kopa policji - mówi Michael Head. szef komisji do wałki z Rasizmem i Nietolerancją, ECRI, przy Radzie Europy - ale na takim wytłumaczeniu rnogą poprzestać tylko leniwi umysłowo. Tu chodzi o przyszłość europejskiej polityki wobec imigrantów.

Nie pochwalamy intelektualnej gnuśności, więc mówimy jasno: ta przyszłość nie wygląda zbyt różowo. Europejskie modele udanej absorpcji przybyszy szukają cych tu spełnienia swych marzeń w lepszym życiu, są w głębokim kryzysie. Co gorsza, nie sprawdzają się także rządowe programy integracji już nie świeżych imigrantów, lecz peł noprawnych obywateli pozaeuropejskiego pochodzenia w drugim i dalszych pokoleniach.

Wspomnieliśmy już, że kolejne rządy Republiki Wolności, Równości i Braterstwa nie siedziały z założonymi rękami - wdrażano dziesiątki projektów mających budować ..spójność społeczną", a minister Nicolas Sarkozy proponował nawet, by Francja skorzystała z doświadczeń anglosaskiej affirma-tive action, czyli administracyjnego ułatwiania mniejszościom etnicznym dostępu do nauki i pracy. Ale prawdą jest też. że potencjalni beneficjenci z czarnej i muzułmańskiej Afryki czują się nadal - w najlepszym razie ubogimi krewnymi, a często pariasami, społeczną pod klasą skazaną na wegetację, bez szans wejścia do głównego nurtu życia.

O modelu francuskim napisano już przy okazji obecnych zamieszek prawie wszystko, a bilans, niestety. w^fypada negatywnie. Pośrednim lego dowodem jest użycie siły: tam, gdzie problem społeczny ma rozwiązać państwowy aparat przymusu, z góry można przewidzieć, że doraźnie zduszony ogień będzie tlił się dalej.

Alternatywą dla metody francuskiej wydawał się model brytyjski. Na Wyspach widok pracownika - nawet służb mundurowych w turbanie czy uczennicy w muzułmańskiej chuście nikogo nie bulwersował. Anglicy poszli drogą wielokulturowości: pozwalamy wam żyć według w aszych zwyczajów i wartości, a wy uszanujcie tradycję i wartości Brytyjczyków i przestrzegajcie praw Królestwa. Tą umową społeczną zatrzęsły lipcowe zamachy bombowe w Londynie, których sprawcami byli młodzi ludzie urodzeni i wychowani w tym liberalnym systemie. Szokiem okazały' się badania, według których spory procent młodych Brytyjczyków muzułmanów czuje się tak samo wyobcowany jak ich rówieśnicy na kontynencie.

Itak samo jak teraz we Francji także na Wyspach dochodziło do zamieszek w skupiskach imigrantów - przed laty w londyńskiej dzielnicy Brixton, niedawno w Birmingham. Podobnie też jak we francuskich blokowiskach, furia i frustracja kierują się zarówno przeciwko policji, jak i przeciwko współtowarzyszom społecznej niedoli. W ubogiej dzielnicy Lozelłs (stopa bezrobocia trzykrotnie wyższa od śred niej krajowej) w Bit niingham rozruchy zaczęły się od plot-

52

PIIIITIA nr46 (25łO), 19listopada 2005