130 (2)

Źródła

na przykład możliwości uchwalenia ustawy (konstytucyjnej • uzuper _ ,-..r • -cję i obowiązującej obok jej tekstu.

! 14. Kolejne miejsce w systemie prawa krajowego przysługuje ustawie i parlamentu zajmuje ona pozycję szczególną, bo zakres i ranga ustawy jest wyzr.:_ kiem ogólnej, ustrojowej roli parlamentu, a tym samym wyznacznikiem roli, jaką przeć stawicielstwo narodu pełni w procesie stanowienia prawa. Stąd od początku istnieiu. parlamentaryzmu toczyła się walka o kształt ustawodawczych kompetencji parlamenu. i stąd - także w czasach dzisiejszych - właściwe uformowanie tych uprawnień uznajt się za jeden z podstawowych składników demokratycznego państwa prawnego (zob. pki 49). W pewnym uproszczeniu można też powiedzieć, że miarą demokratyzmu systemu ustrojowego jest zakres wyłączności parlamentu do stanowienia aktów' o randze ustawy, Jeżeli natomiast organy władzy wykonawczej (prezydent lub rząd) uzyskują kompetencję do samoistnego (tzn. bez uprzedniego upoważnienia ze strony parlamentu) stanowienia dekretów', ukazów, rozporządzeń czy innych aktów o mocy ustawy, to może to świadczyć o zachwianiu lub naw^;et przekreśleniu zasady demokracji przedstawicielskiej,

115.    Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku nie formułuje ogólnego pojęcia „ustawa”, co oznacza iż nawiązała ona do zastanego rozumienia tego pojęcia, jakie od dawna uformowało się w Polsce na tle poglądów doktryny i orzecznictwa. Należy więc przyjąć, że ustawa jest to:

a)    akt parlamentu,

b)    o charakterze normatywnym.

c)    zajmujący najwyższe miejsce w systemie źródeł prawm krajowego (podporządkowany jednak konstytucji),

d)    o nieograniczonym zakresie przedmiotowym, przy czym niektóre materie mogą być regulowane tylko w' drodze ustawy lub z jej wyraźnego upoważnienia.

e)    dochodzący do skutku w szczególnej procedurze, która w swych zasadniczych zrębach znajduje unormowanie konstytucyjne (szersze omówienie tej procedury zob. pkt 225 i nast.).

116.    Charakter ustawy jako aktu parlamentu oznacza, że żaden inny organ państwowy nie może stanowić ustaw, co jest oczywistą konsekwencją zarówno zasady podziału władz, jak i zasady demokratycznego państwa prawnego. W obecnym stanie prawnym w Polsce oznacza to również wykluczenie możliwości stanowienia ustaw w drodze referendum. Wykluczenie stanowienia ustaw przez inne organy państwowe jest w wielu krajach rozumiane wąsko, bo konstytucje dopuszczają, by inne organy (w praktyce głowa państwa lub rząd) stanowiły akty o mocy ustawy, określane zwykle mianem dekretów lub rozporządzeń z mocą ustawy. Konstytucja z 1997 roku w'ykluczyła jednak i taką możliwość (jedyny wyjątek przewiduje art. 234), a tym samym nadała ustawie charakter wyłącznego źródła prawa na tym poziomie systemu aktów- normatywnych.

Stwierdzenie, że ustawa jest aktem parlamentu, oznacza, że w jej dochodzeniu do skutku zawsze muszą brać udział obie izby parlamentu. Nie przesądza to natomiast rozdziału kompetencji między izbami - i jak zobaczymy dalej - w Polsce podstawowa rola w' tym zakresie przypada Sejmowi (zob. ostatnio wyroki TK: z 20 lipca 2006 roku, K 40/05 oraz z 22 maja 2007 roku. K 42/05).    ’ •

w s/.ccl takiekt o w yd; m/.umi •lopusz Pc

fiiwiesł Po prawną Po ir mają podstaw' (art. 92 i (owego prawa, ci

119

ma nad n jakii wiel jakie riacl