166 (2)

166 Wybory i prawo wyborcze

Szczebel najniższy tworzą obwodowe komisje wyborcze, także powoływane rębnie dla każdych wyborów czy referendum. Powoływane są one spośród wyboro (nie muszą więc mieć składu sędziowskiego) przez wójtów (burmistrzów, prezyde: tów). Podstawowe zadanie komisji obwodowej, to przeprowadzenie głosowania w ni wodzie, ustalenie jego wyników, przekazanie ich do wyższej komisji wyborczej ora/ podanie ich do publicznej wiadomości.

162. Zgłaszanie kandydatów. Jest to politycznie najważniejszy moment każdo procedury wyborczej. Konstytucja ogólnie stanowi, że ,.[...| kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy” (art. 100 ust. 1). a kand> datów na prezydenta może zgłaszać co najmniej sto tysięcy wyborców (art. 127 ust. ' zd. 2). W praktyce trudno sobie wyobrazić szanse wyboru kandydata, który nie został wysunięty lub poparty przez istniejące partie czy ugrupowania polityczne; w wybo rach do Sejmu - organizowanych w oparciu o zasadę proporcjonalności i przy zasto sowaniu progów wyborczych - jest to wręcz niemożliwe. Stąd należy odróżnić proces wyłaniania kandydatów, który dokonuje się w ramach poszczególnych ugrupowań politycznych (przepisy ustalają tylko ogólne jego ramy procedury), od procedur) formalnego zgłaszania i rejestrowania tak wyłonionych kandydatów, która wymaga decyzji odpowiednich komisji wyborczych i poddana jest szczegółowym unormowa niom prawnym.

W wyborach prezydenckich procedura zgłaszania kandydatów obejmuje trzy etap) W pierwszym zostaje zawiązany komitet wyborczy popierający - na zasadzie wyłącz ności - określonego kandydata. Może to uczynić grupa piętnastu obywateli (art. 40a ust. 1 uwp), pod warunkiem zgromadzenia tysiąca podpisów wyborców popierających daną kandydaturę. Kandydat musi złożyć pisemne oświadczenie o wyrażeniu zgody na kandydowanie, a na mocy tak zwanej ustawy lustracyjnej musi też złożyć oświadczenie. informujące o tym, czy w latach 1944-1990 był pracownikiem lub współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa (pamiętać jednak należy, że ustawa lustracyjna z 2006 została w znacznej części uznana za niekonstytucyjną - wyrok TK z 10 maja 2007 roku, K 2/07 - co wymaga jej uzupełnienia przez ustawodawcę) Na tej podstawie Państwowa Komisja Wyborcza rejestruje komitet wyborczy (a ewentualne spory co do rejestracji rozpatruje Sąd Najwyższy). W drugim etapie komitet wyborczy musi zgromadzić sto tysięcy podpisów osób popierających danego kandydata; zabrania się przy tym udzielania wynagrodzenia pieniężnego w zamian za złożenie podpisu (art. 40g ust. 3 uwp). Po ich zgromadzeniu pełnomocnik komitetu wyborczego formalnie zgłasza kandydata na prezydenta, a Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje rejestracji kandydata, o ile zgłoszenia dokonano zgodnie z przepisami prawa (art. 42 uwp - ewentualne spory rozstrzyga SN). W trzecim etapie Państwowa Komisja Wyborcza sporządza i ogłasza listę kandydatów, a tym samym rozpoczyna się właściwa kampania wyborcza. Równolegle prowadzi się sądowe postępowanie sprawdzające prawdziwość oświadczeń lustracyjnych złożonych przez kandydatów. Orzeczenie o złożeniu nieprawdziwego oświadczenia wykluczałoby możliwość ubiegania się o urząd prezydenta.

Widzimy więc, że zasadniczą barierą przy zgłaszaniu kandydatów na prezydenta jest wymóg zgromadzenia podpisów stu tysięcy wyborców . Ma to eliminować kand)-