170 (2)

Wybory i prawo wyborcze

sowę okażą się wyższe od ustalonego limitu, to nadwyżka jest przekazywana na run-dusz wyborczy partii (która może ją wykorzystać w następnej kampanii wyborcze natomiast nadwyżka komitetu wyborczego wyborców musi być przekazana na cele charytatywne (art. 116 ows).

Każdy komitet wyborczy ma obowiązek złożenia Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdania o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach komitetu. Sprawozdania są publikowane w „Monitorze Polskim”, a następnie podlegają przyjęciu przez Państwową Komisję Wyborczą. Jeżeli Państwowa Komisja Wyborcza stwierdza naruszenie przez komitet przepisów ustawy dotyczących finansowania kampanii wyborczej, postanawia o odrzuceniu sprawozdania (art. 122 ows), na które to postanowienie przysługuje skarga do Sądu Najwyższego (art. 123). Ostateczne odrzucenie sprawozdania (a także niezłożenie sprawozdania w wymaganym terminie) pozbawia komitet wyborczy prawa do uzyskania dotacji, a partię, która utworzyła komitet - prawa do uzyskania subwencji (art. 125-126).

164.    Głosowanie. Może się ono odbywać tylko w lokalu obwodowej komisji wyborczej i trwa, jak już była o tym mowa od godz. 6.00 do godz. 20.00. W tym czasie w lokalu wyborczym powinno być stale obecnych przynajmniej trzech członków obwodowej komisji wyborczej; każdy komitet wyborczy może też wyznaczyć swojego męża zaufania, który ma prawo być obecny podczas głosowania i liczenia głosów (art. 64 ust. 3 i 4 ows).

Wyborcom umieszczonym w spisie wyborców wydaje się kartę (karty) do głosowania. Następnie - z zachowaniem wymogów tajności - wyborca oddaje głos. W wyborach prezydenckich polega to na postawieniu znaku ,jr” obok nazwiska kandydata, na którego glosuje. W wyborach do Sejmu (a także w wyborach do Parlamentu Europejskiego) wyborca najpierw decyduje, na którą listę okręgową odda swój głos, a następnie stawia znak ,jc" przy nazwisku kandydata z tej listy, którego wybór preferuje w pierwszej kolejności. Jest to więc system głosowania spersonalizowanego. bo głosuje się zarazem na listę, jak i na konkretnego kandydata z tej listy. W wyborach do Senatu wyborca stawia znak ,jć" obok nazwisk preferowanych przez siebie kandydatów - oczywiste jest przy tym, że może to oznaczyć poparcie dla najwyżej tylu kandydatów, ile mandatów przypada na dany okręg wyborczy (art. 201 ows).

Jeżeli wyborca nie postawił w ogóle znaku _trx" na karcie wyborczej lub też postawił ich za dużo, to głos uznaje się za nieważny (zob. jednak art. 160 ows). Także za nieważne uznaje się głosy oddane na kartach innych niż urzędowo ustalone lub nieopatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej. Natomiast dopisanie na karcie do głosowania innych nazwisk lub też własnych komentarzy czy uwag nie ma wpływu na ważność głosu, o ile tylko można odczytać, na którego z urzędowo zgłoszonych kandydatów został on oddany.

165.    Ustalenie wyników. W pierwszym etapie ustala się wyniki głosowania w poszczególnych obwodach głosowania. Ustala się więc najpierw liczbę osób uprawnionych do głosowania, liczbę osób, którym wydano karty do głosowania, i liczbę kart do głosowania, które znalazły się w umie (frekwencja wyborcza). Potem ustala się liczbę głosów nieważnych. Następnie - w wyborach prezydenckich i senackich -

•• ■