1

6. Emocje, czyli to, co nadaje znaczenie naszym przeżyciom

Emocja jest subiektywnym stanem psychicznym, który występuje w odpowiedzi na znaczące dla jednostki bodźce, płynące z otoczenia lub z wnętrza organizmu. Bodźce te mogą być odbierane jako zgodne z celami i interesami jednostki (wtedy emocja jest odczuwana jako pozytywna - np. radość) lub jako niezgodne z nimi (wówczas jednostka odczuwa emocję negatywną - np. strach czy gniew).

Psychologowie zajmujący się badaniem emocji starają się od dawna odpowiedzieć na następujące pytania:

❖    Czy istnieją emocje podstawowe (to znaczy uniwersalne, występujące we wszystkich kulturach, albo „pierwotne” czyli pojawiające się wcześniej niż inne w procesie rozwoju)?

❖    Czym różnią się emocje od nastroju, temperamentu, czy stylu afektyw-nego?

❖    jaka jest funkcja emocji?

■> Jaki wpływ mają emocje na spostrzeganie, pamięć, myślenie czy procesy motywacyjne?

Poglądy badaczy na istnienie podstawowych emocji różnią się między sobą. Ekman (1998) uważa wszystkie emocje za podstawowe, ponieważ wytworzyły się w procesie ewolucji. Według niego emocje stanowią niejako poznawczą „drogę na skróty", ponieważ w przeszłości od szybkości reakcji zależało niejednokrotnie przeżycie jednostki. Ekman wyróżnia jako emocje podstawowe te, które według niego były doświadczane i rozpoznawane przez wszystkich ludzi, niezależnie od różnic kulturowych. Zalicza do nich strach, złość, smutek, radość i wstręt. Z kolei Izard uważa, że emocje można uznać za podstawowe, kiedy są subiektywnie odróżnialne i kiedy towarzyszą im specyficzne reakcje neuronalne (Strelau, 2000). Oprócz emocji wyróżnionych przez