23

94

mc były przez Dluską badane pod tym wzglądem, tak więc kryterium akustyczne nic może być brane pod uwagę.

Zwróćmy /. kolei uwagę na kryteria artykulacyjnc Omawiane głoski są dźwięczne i to łączy je z samogłoskami. Pod względem stopnia zbliżenia narządów mowy są otwarte, a to także jest cecha samogłosek. Kryterium udziału jamy nosowej lub jego brak stosuje się zarówno tlo samogłosek, jak i spółgłosek, tak więc nic wniesie ono nic nowego do naszych rozważań. Kiedy spróbujemy wziąć pod uwagę kryterium miejsca artykulacji, odnoszące się do spółgłosek, to okaże się. że głoski fjj i [^] mogą być traktowane juko środkowojęzykowc - między językiem u podniebieniem twardym tworzy się otwarcie mniejsze niż przy samogłoskach, jednak ntc na tyk małe. by nazywać je szczeliną Trudnej według tego kryterium sklasyfikować głoski |y| i |u| Można mówić o wargowości omawianych głosek -z uwagi na zaokrąglenie warg - oraz - rzecz paradoksalna - o tylnoję/.yko-wości, ponieważ podczas wymieniania [y) i [u] wznosi się tył języka ku podniebieniu twardemu Znów mc możemy więc mówić o przydatności spółgłoskowego kryterium miejsca artykulacji dla opisu półspółgłosek

Łatwiej mówić o miękkości [)J i |.i] (środek języka uczestniczy w artykulacji) oraz o twardości |u.) i |u] (środek języka nic uczestniczy w artykulacji), co pozwala zaliczyć omaw iane głoski do spółgłosek

Sprawa jest jednak bardziej skomplikowana, ponieważ okazuje się. że głoski ful. Jyl, [jJ, |^J można leż sklasyfikować według kryteriów .samogłoskowych. Głoska [y] jest ustna, wysoka, wąska, tylna i okrągła jak [u], choć wszystkie te cechy - poza ustnością posiada w większym stopniu.

Głosce [^] możemy przypisać Ic same cechy poza jedną: fy | jest nosowe. Z kolei głoska [jj jest ustna, wysoka, wąska, przednia i plaska jak |i). ale wszystkie te cechy - oprócz ustno&ci - mają u głoski [jj większe natężenie Podobnie sklasyfikujemy głoskę f^J. która w odróżnieniu od \x\jest nosowa. Tak więc mamy m argument na samogłoskowość opisywanych głosek.

W świetle omówionych cech nie można głosek [ 11. | ij, (y J. (u] jednoznacznie zaliczyć ani do spółgłosek, ani do samogłosek. Styd oddzielne ich potraktowanie. Na temat omówionych tu głosek piszą m.in. M. Dłuska (1983. s.l 12-116) i B. Wierzchowska (1971. s. 122-123 i 127-1281