244

244    Parlament. Funkcje

Tryb ten charakteryzuje się trzema najważniejszymi odrębnościami. Po pierwsze, dla rozpatrywania projektów kodeksów można powołać Komisję Nadzwyczajną (art. 90). w ramach której tworzy się podkomisje i zespoły robocze (art. 91). Po drugie. Komisja Nadzwyczajna powołuje zespół stałych ekspertów, z których jedną trzecią wskazuje wnioskodawca projektu kodeksu (art. 92). Po trzecie, w prace Komisji Nadzwyczajnej nie jest włączona Komisja Ustawodawcza (art. 81 ust. 2).

2) W lipcu 2000 roku w' ramach przygotowań akcesyjnych wprowadzono szczególny porządek rozpatrywania projektów tak zwanych ustaw dostosowawczych (tzn. ustaw dostosowujących prawo polskie do prawa UE). Po wejściu Polski do Unii Europejskiej pojawiła się natomiast kategoria ustaw wykonujących prawo Unii Europejskiej, których uchwalanie cechują odrębności proceduralne (art. 95a - 95 f regulaminu Sejmu: zob. pkl 402).

III. Funkcja kontrolna

237. Wspomniałem już (pkt 222), że pojęciu „kontrola parlamentarna” można nadawać szerokie lub wąskie znaczenie. W pierwszym znaczeniu (przyjętym np. przez Zdzisława Czeszejko-Sochackiego) kontrola parlamentarna rozumiana jest .,[...) jako parlamentarny proces nadzoru i decydowania (względnie wpływania) o sposobie zachowania się innych organów, a w< szczególności rządu i administracji, przy możliwości bezpośredniego (większość parlamentarna) lub pośredniego (opozycja) stosowania określonych środków i sankcji w stosunku do tego zachowania się”. Definicji tej można jednak zarzucić pewne zacieranie granic pomiędzy kontrolą a współdecydowaniem, co powinno być od siebie oddzielane jako konsekwencja realizacji zasady podziału władz. Stąd bliższe tej zasadzie wydaje się wąskie pojmowanie kontroli parlamentarnej i obejmowanie tym określeniem tych działań parlamentu. które służą uzyskiwaniu informacji o działalności podmiotów- kontrolowanych oraz przekazywaniu tym podmiotom poglądów, opinii i sugestii parlamentu. Poza zakresem lak rozumianej kontroli pozostaną więc. z jednej strony, uprawnienia parlamentu do podejmowania pewnych jednostkowych rozstrzygnięć należących do zakresu działania władzy wykonawczej (na tle zasady podziału władz uprawnienia takie zawsze muszą jednak mieć wyraźną podstawę konstytucyjną - np. art. 116 ust. 1). a z drugiej strony, uprawnienia parlamentu związane z egzekwow-aniem odpow ledzialno-ści podmiotów kontrolowanych, a więc zwłaszcza rządu i poszczególnych jego członków Kontrolne działania parlamentu muszą być zawsze rozpatrywane w dw óch płaszczyznach: prawnej i politycznej. Na płaszczyźnie prawnej rodzić będą po stronie adresatów obowiązki o charakterze przede w-szystkim proceduralnym (obowiązek udzielania informacji, zajęcia stanowiska itp.). Na płaszczyźnie politycznej mogą one znacznie bardziej imperatywne skutki, zw-łaszcza gdy określone działania zostaną podjęte przez większość parlamentarną, od której zależy dalsze istnienie rządu czy ministra. Stąd konieczność odróżnienia działań kontrolnych, które mogą być podej-mowane tylko przez większość izby czy komisji, ot? działań, które może samodzielnie