258

Prezydent

kupowania podpisów i zjawiska ich fałszowania), zwłaszcza że granica stu tysięcy podpisów okazała się w praktyce niewystarczającym zabezpieczeniem przez niepoważnymi kandydaturami.

Wybór dokonywany jest w oparciu o zasadę większości bezwzględnej - na prezydenta zostaje wybrany kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów (art. 127 ust. 4 zd. 1). Tym samym jeżeli żaden z kandydatów takiej większości nie uzyska, musi zostać przeprowadzona druga tura głosowania. Musi się ona odbyć czternastego dnia po pierwszej turze (art. 127 ust. 4 zd. 2). W drugiej turze pozostaje tylko dwóch kandydatów - wybrany zostaje ten. który uzysku więcej głosów (art. 127 ust. 6). Zasadą jest pozostawienie dwóch kandydatów, którzy uzyskali największą liczbę głosów w pierwszej turze. Jeżeli jeden z kandydatów umrze, wycofa zgodę na kandydowanie lub utraci prawo wybieralności, to datę ponownego głosowania odracza się o kolejne czternaście dni i dopuszcza się kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów (art. 127 ust. 5).

Weryfikacja ważności wyborów należy do Sądu Najwyższego (zob. pkt 166), który orzeka najpierw o protestach wyborczych (o ile zostaną wniesione), a potem o ważności wyboru prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W razie stwierdzenia nieważności wyboru zostają przeprowadzone nowe wybory (art. 129). Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pozostawia Sądowi Najwyższemu trzydzieści dni na rozstrzygnięcie dotyczące ważności wyborów. Termin ten jest zbyt krótki, o czym świadczą choćby doświadczenia 1995 roku, gdy Sąd Najwyższy musiał rozpatrzyć około sześciuset tysięcy protestów. Nie jest do końca jasne, jakie byłyby skutki opóźnienia, ale można założyć, że brak orzeczenia Sądu Najwyższego nie stanowiłby przeszkody dla objęcia urzędu przez nowo wybranego prezydenta. Skoro bowiem art. 131 ust. 2 konstytucji wymienia - jako jedną z przyczyn opróżnienia urzędu prezydenta -stwierdzenie nieważności wyboru, sugeruje to, że najpierw musiało nastąpić objęcie urzędu, nie było więc konieczne odczekanie na rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego.

248. Objęcie urzędu przez nowo wybranego prezydenta następuje po złożeniu przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym (art. 130), co powinno mieć miejsce ostatnie '' dnia przed upływem kadencji poprzedniego prezydenta. Już wcześniej powinno'też zostać wydane rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego dotyczące ważności wyborów. W praktyce złożeniu przysięgi towarzyszy też krótkie wystąpienie prezydenta przed Zgromadzeniem Narodowym, dokonywane w formie orędzia, co między innymi oznacza, że nie może ono być przedmiotem debaty (art. 140).

Objęcie urzędu oznacza przekształcenie prezydenta elekta w prezydenta urzędującego i cieszącego się pełnią kompetencji przyznanych mu przez konstytucję. Od dnia objęcia urzędu biegnie też kadencja prezydenta, by zakończyć się po pięciu latach (art. 127 ust. 2 i art. 128 ust. 1).

249. Status prawny prezydenta ma charakter szczególny, stosownie do jego pozycji jako pierwszej osoby w państwie. Nie może on piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, któje są związane ze sprawowaniem funkcji głowy państwa (incompatibilitas - art. 132). Jeżeli więc prezydentem

»< *Mnn |"llq wnd/c Innym

••'Willi

• /r| pi niKTyl

ł .i I M»UJ Mikll O

Pi

Mępstu luil. 14 lin (zol Mulili (zoli. pl immuni tylko oi wunia ; w/ględ sprawo) sądowej la w' kar

25(

partami

pociągni

Prz dzialnośi odpowie nie zarzi stawie p. rze zaźąi Z|i w spr władz je prezyder wpływa I kadencji, wspólistn (■(/habitat Odp (w Polsce mentu pr. stwach m pkt 32). P