271 (3)

lepiej wysyłać próbki nie utrwalone. Do badania serologicznego pobiera się krew możliwie wcześnie po stwierdzeniu objawów chorobowych oraz w okresie rekonwalescencji.

Wykazywanie obecności wirusa

Wykrywanie antygenów wirusa. Wykazać je można przy użyciu bezpośredniego odczynu IF w preparatach odciskowych błony śluzowej tchawicy i worka spojówkowego kurcząt w ostrym okresie choroby.

Próba biologiczna. Z błony śluzowej chorobowo zmienionej tchawicy sporządza się zawiesinę i wprowadza ją dotchawicowo młodym wrażliwym kurczętom w ilości około 0,5 ml strzykawką z wężykiem. Po około 3 dniach pojawiają się objawy charakterystyczne dla zapalenia krtani i tchawicy (laryngotracheitis).

Materiał badany można też wetrzeć w błonę śluzową steku wrażliwych kurcząt przy użyciu ostrej szczoteczki. Po 3 5 dniach stwierdza się rozwój miejscowego procesu zapalnego (obrzęk i zaczerwienienie); mniej więcej w tydzień później w surowicy ptaków pojawiają się przeciwciała.

Wykazywanie obecności wirusa za pomocą próby biologicznej stanowi metodę rozpoznawczą łatwą, prostą i możliwą do wykonania w każdym laboratorium. Jednakże ostatnio coraz częściej zakażenia naturalne przebiegają w postaci nietypowej, poronnej, przewlekłej, a nawet bez-objawowo. Jest to następstwem pojawienia się szczepów nietypowych, które wykazują mniejszą zjadliwość dla kur. nawet po sztucznym zakażeniu, a mogą także nie wywoływać powstawania ciałek wtrętowych. Również dla zarodków kurzych takie szczepy są mniej zjadliwe, nic zawsze powodują ich obumieranie, a nawet powstawanie zmian na błonach przy bezpośrednim posiewie materiału badanego.

Mayr i wsp. opracowali metodę diagnozowania takich łagodnych postaci zapalenia krtani i tchawicy, a także metodę różnicowego rozpoznawania laboratoryjnego, gdyż schorzenie w tej postaci trudno odróżnić na podstawie przebiegu klinicznego i zmian anatomopalologicznych od innych zakażeń wirusowych drobiu.

Sporządza się 20% zawiesinę płuc i dolnej 1.3 części tchawicy i wiruje przy 3000 obr./min przez 10 minut. Do supernatantu dodaje się antybiotyki i dawką 0,2 ml zakaża 10-dniowe zarodki kurze, równocześnie nu błonę kosmówkowo-omoczniową i doomoczniowo. W przypadku braku zmian na błonach zarodków wykonuje się dalsze pasaże. Ogniska bada się na obecność wewnątrzjądrowych ciałek wtrętowych, co jednak nie zawsze daje wynik dodatni. W tych przypadkach, z uwagi na możliwość wywołania zmian przez wirusy ospy ptaków i wirus krowia-nki, stosuje się różnicowanie przy użyciu kilku metod. Dalszą cechą różnicującą omawiany wirus od wirusów ospy jest brak efektu cyto-patycznego w hodowlach fibroblastów zarodka kurzego zawierających jako płyn utrzymujący tylko płyn owodniowy krowy, inokulowanych materiałem pobranym z zakażonej błony kosmówkowo-omoczniowcj. Odróżnienie ognisk na błonie kosmówkowo-omoczniowej wywołanych przez wirusy ospy i wirus laryngotracheitis uzyskać też można łatwo przez naskórne zakażenie kur: len ostatni nie wywołuje powstania zmian. Można także zróżnicować wyizolowany na zarodkach kurzych wirus za pomocą odczynu seroneutralizacji lub precypitacji; ta druga metoda daje pozytywne wyniki tylko w około 35% badanych przypadków potwierdzonego zakażenia.

Wykluczenie wirusa CELO, który może wywoływać podobne zmiany na błonach, jest łatwe, gdyż zarazek ten wykazuje oporność na chloroform. Również użycie hodowli komórek nerki 3—8-tygodniowych kurcząt umożliwia wyraźne odróżnienie wirusa CELO na podstawie odmiennego efektu cytopatycznego.

Hybrydyzacja molekularna. Wirusowe zapalenie krtani i tchawicy kur jest jedną z tych, na razie nielicznych, chorób zwierząt, w rozpoznawaniu której użyto lej metody. Kotiv i wsp. wykazali też możliwość różnicowania szczepów zjadliwych i niezjadliwych za pomocą sond nukleinowych.

TABELA 23. Różnicowanie wirusów układu oddechowego ptaków w zarodkach kurzych (wg Merchanta i Packcra)

Wirus	Rłona kosmówko-wo-omoc/niowa	Działanie na zarodek	Hemaglutynacja krwinek kurzych
Pomoru rzekomego	brak zmian	śmierć po 42— —72 godz.	+
Bronchitis	brak znian	skarlenie	-
Laryngotracheitis	zgrubiała z ogniskami	brak widocznych zmian makroskopowych

271