27

39

Młodszy od niego ekonomista austriacki J.A. Schumpctcr (1883 1950) eksponował przedsiębiorczość jako czwarty czynnik produkcji.

Komplikowanie się procesów produkcji wpłynęło również na tworzenie się coraz to nowych, bardziej złożonych klasyfikacji czynników produkcji. Niezbędne stało się wyróżnienie znaczenia wiedzy (postępu naukowo-technicznego), działalności organizatorskiej czy wpływu środowiska przyrodniczego.

Najogólniej czynniki produkcji (zasoby) możemy podzielić na:
- zasoby naturalne.	V
- zasoby ludzkie,	T •
- zasoby kapitałowe.

Zasoby naturalne to ziemia (pola uprawne, grunty pod zabudowę, tereny rekreacyjne) oraz wszelkie zawarte w niej bogactwa naturalne, jak również lasy, wody itd.

Zasoby ludzkie stanowią ludzie wraz z ich wiedzą i doświadczeniem. Człowiek w procesie pracy scala, łączy wszystkie niezbędne do produkcji elementy, tworząc nowe wartości. Na pracę (niekiedy określanej mianem siły roboczej) składa się działalność człowieka, zarówno fizyczna jak i umysłowa.

Jeżeli na pracę człowieka spojrzymy przez pryzmat nakładów, które on ponosi aby posiąść i zachować odpowiedni poziom zdolności potrzebny do wykonywania pracy, to wówczas mówimy o kapitale ludzkim. Pojęcie to w teorii ekonomii pojawiło się po II wojnie światowej, głównie za przyczyną prac T. Schultza i G Beckera¹.

Kapitał ludzki to zasoby wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii witalnej zawartych w człowieku. Kryją się w nim wszystkie nakłady (pieniężne, rzeczowe i czas), jakie ponosi każdy człowiek w związku ze zdobywaniem wykształcenia, nabywaniem kwalifikacji i umiejętności zawodowych oraz możliwości produkcyjnych, jak również nakłady na własne zdrowie i wypoczynek.

T

Tworzenie i akumulacja kapitału ludzkiego dokonuje się poprzez inwestowanie w człowieka, co powoduje powiększenie zasobów w ludziach.

Trzecim rodzajem zasobów niezbędnym w każdej produkcji są zasoby kapitałowe. Zasoby te dzielimy na rzeczow e (tzw. kapitał fizyczny) i finansowe.

1

Szerzej na len temat: S.R. Domański. Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy, PWN, Warszawa 1993.