36

Kobiety, które pod koniec studiów wyszły za mąż i urodziły dziecko, przez kilka lat nie miały możliwości zrobienia kariery zawodowej, podczas gdy ich rówieśnicy w tej samej sytuacji rodzinnej kariery takie robili. W ten sposób stwierdziłem konflikt pomiędzy realizowaniem dwóch zadań przypisanych kobietom przez społeczeństwo.

Fakt ten został zarejestrowany za pomocą metody wywiadu.

W innych okolicznościach niż wyżej opisane badacz jakościowy poznaje wytwory jednostek i społeczeństwa w postaci dokumentów, źródeł, tekstów, rzeczy materialnych. W len sposób można rekonstruować fakty, poznając zdarzenia, które zostały w trwały sposób zarejestrowane. Odtworzenia losów zawodowych czy edukacyjnych osób już nieżyjących można dokonać, analizując ich szkolne świadectwa, dyplomy ukończonych studiów, formalnie nadane kwalifikacje itd.

W podobny sposób można też poznawać kulturę grup rówieśniczych, analizując - jak to robiła np. M. Chomczyńska-Miliszkiewicz² teksty piosenek wykonywanych przez idoli współczesnej młodzieży. Zauważyła ona m.in.. że teksty piosenek duetu Wham. a potem Georgc'a Michaela osłabiają kulturową normę hcteroseksualności, pozytywnie wartościując wszystkie dostępne formy zachowań seksualnych.

Ten fakt kulturowy został zarejestrowany za pomocą metody analizy archiwów.

Powyższa analiza wstępna doprowadziła nas do wyodrębnienia trzech grup jakościowych metod zbierania danych: obserwacji etnograficznej, wywiadu i analizy archiwów \

2.1.2. Obserwacja etnograficzna

Metoda obserwacji etnograficznej trafiła do pedagogiki po uprzednim zadomowieniu się w naukach antropologicznych⁴. Jej istotą jest fakt, że badacz, bierze bezpośredni udział W' życiu osób badanych. Dlatego właśnie o tego typu obserwacji mówi się uczestnicząca. Uczestnictwo badacza może być jawne lub niejawne. W pierwszym przypadku badani wiedzą, że badacz jest obecny w ich środowisku. Po pewnym czasie przyzwyczajają się do tego i zaczynają zachowywać się naturalnie. Takim badaczem jest np. obserwator przebywający w klasie szkolnej. Nie może to być oczywiście pojedynczy pobyt, stan ten musi trwać dłuższy czas, aż badacz stanie się nie wyodrębnianym „udziałowcem życia klasy".