3

Huminy •    nieaktywne, nie biorą bezpośredniego udziału w procesach glebowych •    podobne do kw, huminowych •    nierozpuszczalne w alkaliach •    tworzą trwałe połączenia z mineralną częścią gleby •    posiadają najwięcej grup alkoholowych •    mniejszy udział struktur aromatycznych niż kw, hu minowe •    większy udział polisacharydów

Występowanie związków humusowych w glebach: •    w stanie wolnym w bardzo małych ilościach jako próchnica nadkładowa (lasy) •    związane z mineralna częścią gleby w postaci połączeń mineralno-organicznych •    sole prostych kwasów organicznych (octany, szczawiany) ■ sole substancji próchnicznych z kationami alkalicznymi i pierwiastkami ziem alkalicznych (humiany, fulwiany) -najbardziej charakterystyczne dla gleb, występują jako mieszanina z wodorotlenkami żelaza i glinu

•    humusowe związki kompleksowe i wewnątrzkompleksowe (chelaty) z pierwiastkami; żelazo, glin, mangan, miedź, największą zdolność do ich tworzenia wykazują kw. fulwowe ze względu na bogactwo grup funkcyjnych, •    adsorpcyjne połączenia organiczno-mineralne (agrilaty), są pochodnymi humianów i fulwianów oraz sub. próchnicznych związanych z frakcją ilastą przy pomocy mostków, którymi są kationy metali, wiązań wodorowych, uwodnionych półtoratlenków, stanowią najtrwalszą część próchnicy glebowej

Główne czynniki warunkujące zawartość próchnicy w glebach: •    czas -150 lat na glebach z iłem koloidalnym, 1500 lat na glebach piaszczystych •    klimat - determinuje skład gatunkowy pokrywy rośłinnej, wielkość produkcji biomasy, tempo procesów mineralizacji i humifikacji, aktywność mikrobiologiczną gleby •    pokrywa roślinna - łąki, użytki (ąkowo-stepowe dają 10t/ha resztek, w lasach 2^6t/ha •    skała macierzysta (gleby organiczne, mineralne), węglan wapnia sprzyja gromadzeniu próchnicy, w stosunku do utworów kwaśnych •    ukształtowanie terenu

Wpływ substancji humusowych na właściwości fizyczne gleby: *    umożliwia tworzenie wodoodpornych struktur gleb (szczególnie humiany wapnia i żelaza, polisacharydy, białka, woski, smoły, tłuszcze) *    kształtuje korzystne stosunki powietrzno-wodne (zatrzymują 3-5 - krotnie więcej wody w stosunku do swojej masy) ■ reguluje temperaturę gleby (huminy wapnia są korzystniejsze od humianów żelaza czy glinu) *    na glebach lekkich działa jako lepiszcze zwiększając ich zwięzłość *    zmniejsza przemieszczanie drobnych cząstek glebowych w niższe poziomy gleb lekkich *    zmniejszanie zwięzłości gleb ciężkich *    tworzenie koloidów mineralno-organicznych i poprawa struktury i obiegu wody i powietrza gleb ilastych

Regulacja właściwości fizykochemicznych i chemicznych gleby: •    zdolności sorpcyjne i kształtowanie się zasobności gleb (sorbuje 4-12 razy więcej kationów niż część mineralna) •    regulacja stężenia roztworu glebowego (kationy Ca, Mg, NH4, Na, K, H sąsorbowane w znacznych ilościach przez substancje próchniczne i szybciej wypierane z fazy stałej gleby) •    zwiększają właściwości buforowe gleby regulując odczyn oraz stężenie składników pokarmowych

3